Teatr Collegium Nobilium

2023, listopad

dramaturgia Natalia Królak

pornoLIVE

reż. Marcin Starosta

op. art. Monika Strzępka

premiera 14 listopada 2023

Choć nie jestem docelowym odbiorcą tego przedstawienia, to jednak jakoś ono mnie dotknęło, co jednak istotniejsze - pewien jestem, że widownia zdominowana przez licealistów poczuła się pełnoprawnym partnerem tego wydarzenia, było bowiem ono bardzo o nich, bez cienia dydaktyzmu czy protekcjonalności. Cóż, rzecz o seksie, nie tym „wszechobecnym”, nie tym – wulgaryzowanym i nie tym z pornografii (choć i doń mamy nawiązanie), ale o seksie powiedziałbym - codziennym, w którym nie wszystko musi za pierwszym czy za drugim razem wyjść, tym - często otoczonym tabu intymności, którą chcemy zachować dla siebie; wreszcie o seksie, z którym niekiedy nie dajemy sobie rady, bo – po prostu jeszcze nie umiemy. Także o tym, że rozmowa o naszych potrzebach może być trudna; że każdy z nas czego innego w łóżku potrzebuje i to jest wspaniałe, a nie „dziwne”; o tym, że nasze organizmy nie zawsze reagują tak, jak byśmy sobie tego życzyli; wreszcie o tym, że skoro dorośliśmy do seksu, to i do pewnej odpowiedzialności za siebie i za partnera.

Na scenie mamy troje aktorów, można powiedzieć – performerów (teza ze słynnego wywiadu upada z hukiem), którzy świetnie radzą sobie z niełatwą materią (bo najmniejsze przerysowanie groziłoby fałszem dyskwalifikującym przed tą widownią), jest minimalna scenografia i światło, to wszystko.

Szkoda więc, że zaplanowano tylko kilka przebiegów tego spektaklu, tytuł co prawda mógł ciało pedagogiczne i rodziców zdezorientować, ale zapewniam, że mamy do czynienia z zupełnie inną kategorią „teatru dla szkół” - przedstawieniem ważnym, mądrym i co najważniejsze – niesłychanie empatycznym.

2023, pażdziernik

w.a.s.o.w.s.k.i./FOTOPLASTYKON

Ewa Konstancja Bułhak

kier. muz. Olga Lisiecka

reż. Ewa Konstancja Bułhak

premiera 30 października 2023

Koncert? Performans? Spektakl? Trudno powiedzieć, ale nie ma to większego znaczenia.

Na scenie oglądamy sześcioro aktorów, mamy symboliczną scenografię oraz bardzo piękne światło. I żadnego instrumentu (poza harmonijką ustną), bo wszystkie partie naśladują sami aktorzy, co daje efekt zaskakujący, nie zawaham się użyć tu słowa mocniejszego – zachwycający. (Piszący te słowa jest fanem Flying Pickets).

Rzecz powstała z fascynacji muzyką Jerzego Wasowskiego, ale równie istotne są tu teksty, które wyszły spod pióra Jeremiego Przybory czy Wojciecha Młynarskiego. To - jak wiemy - najczystszej wody poezja, zwiewna, dowcipna, liryczna, jakby niedzisiejsza, a jednak w ustach aktorów zabrzmiała, jakby napisano ją wczoraj a nie przed ponad półwieczem, widać i słychać było zachwyt nad tymi piosenkami, i spektakl jest z pewnością także hołdem oddanym tymże wielkim artystom.

2023, październik

AUSTERIA

spektakl dyplomowy studentów AT w Warszawie, filia w Białymstoku

pilgrIm/majewski

Reż. Sebastian Majewski

Premiera 10 grudnia 2022

Istotnie skomplikowana materia tego dyplomu wciągnęła mnie od początku a następnie trzymała za twarz aż do porządkującego pozorny chaos finału, bo to jest jeden z takich spektakli, o których właściwie nie można powiedzieć, że jest o tym i o tym, w każdym razie ja bym nie zaryzykował, jest raczej próbą uchwycenia pewnego momentu w życiu naszych Bohaterów, wrażliwców, artystów kończących właśnie pewien etap życia, na którym to etapie najważniejszy był pewnie teatr, ale przecież nie samym teatrem człowiek żyje, prawda, są na przykład marzenia, i to najrozmaitsze, na przykład - o zdobywaniu – czegoś bądź kogoś, i można pomyśleć o kosztach przy okazji, czy to w ogóle warto, pojawia się w tym kontekście i w innych także refleksja nad fizjologią ciała, swojego i obcego, oraz – nad działaniem, nie zawsze sprawnym umysłu, pojedynczego i zbiorowego; jak bowiem – na przykład – odróżnić prawdziwe od ersatzu – i co – summa summarum – jest lepsze? pewnie, że, cholera, to, co prawdziwe, no ale np. prawdziwe w teatrze to znaczy - jakie?; mieliśmy także opowieść o tym, że jedna zaledwie litera może czynić gigantyczną różnicę; o tym święty Graal to – jakby fiolka z wydzieliną ciała, i tak dalej, więc sami widzicie, że niepodobna streścić problematyki spektaklu w krótkiej recenzji, i nawet chyba nie trzeba, ja w sumie oglądałem Austerię tak jak się ogląda sztukę nowoczesną albo – o, lepiej - słucha muzyki współczesnej, że nie ma melodii ale coś tam się w odbiorcy odzywa (mówią, że rezonuje), rzecz jasna u tego u którego się odezwie, bo przecież spektakle - i ten też - nie wszystkim się spodobają, co zupełnie normalne,

a jeszcze a propos muzyki mamy tu Wagnera bo czemu mielibyśmy go nie mieć, ale jest też YMCA, i – co mnie zaskoczyło – Kraftwek, bo Das Model to znakomity numer, choć już niemłody, fantastycznie zabrzmiał na tej scenie, tak jakby aktorzy znali ten przebój z list przebojów, ale nie znają, a propos aktorów – mamy ich na scenie trzynaścioro (i bardzo duży napis AUSTERIA, gdyż taki jest tytuł tego spektaklu, z którego jedna litera gra rolę bardzo wysokiej góry) i - są po prostu świetni, tak, że trudno kogoś wyróżnić, ta robota jest zespołowa, reżyser umie w dyplomy, bo wszystkie role są równorzędne i każdy z ze studentów ma okazję zaprezentowania swojego talentu, bo głównie o to chodzi w dyplomach, co prawda nie jest to spektakl stricte lalkowy, jak niektórzy mogą się nastawiać zobaczywszy Białystok na plakacie, a nawet w ogóle nie lalkowy, ale teatr formy – jak najbardziej, kawałek skorupki ceramicznej czy folia bąbelkowa a nawet dredy jednego z aktorów jak po dotknięciu czarodziejską różdżką stają się tym albo tamtym, zupełnie tym czymś nie będąc, gdyż jest to magia teatru, chociaż to nieco egzaltowana konstatacja.

I o tym – W JEDNYM ZDANIU – jest ten intrygujący, nieco bezczelny, zaskakujący i nietuzinkowy spektakl, który obejrzałem z dziką wręcz, a nawet perwersyjną przyjemnością.

2023, wrzesień

INSTRUKCJE

Konrad Imiela

reż. Konrad Imiela

premiera 22 września 2023

Akurat instrukcje – powiedzmy to wprost – Ikei są naprawdę komunikatywne, wydaje się, że pracuje nad nimi sztab ludzi, tak, żeby każdy, absolutnie każdy był w stanie samodzielnie zmontować mebel, nawet o tak skomplikowanym stopniu złożoności jak szafa Godishus. Zauważmy przy okazji, że z sukcesem złożony mebel prawie zawsze napawa nas czymś w rodzaju dumy, a już na pewno chwalimy się tym przez otoczeniem, tak, jakby wykonane czegoś według narzuconego planu było czym ekstraordynaryjnym. Może zresztą jest? Bo przecież bez instrukcji obsługi, różnie zresztą rozumianych, żyć się nie da. Niepodobna bez wskazówek z zewnątrz skręcić szafę ze wszystkich elementów, każde urządzenie ma własną książeczkę z objaśnieniami, nie zawsze tak intuicyjnymi jak prodiż (ten wątek wydał mi się wyraźnym puszczeniem oka do widzów pamiętających codzienne użytkowanie tegoż piekarnika), ba, bez przepisu ciasto upiecze się z zakalcem, a – bez wytycznych z Internetu z pewnością oszukają nas na Vinted. (Błyskotliwa, bardzo zabawna, ale i jakoś przejmująca modlitwa do youtube’a jest najlepszym momentem tego przedstawienia). Jak w świecie wypełnionym instrukcjami, przepisami i poradami znaleźć siebie? Czy złożenie mebla szafopodobnego jest jedyną ceną za próbę wyjścia z tego dokładnie opisanego i mocno przewidywalnego systemu? A - gdzie znaleźć instrukcję spełnienia własnych marzeń? I czy ktoś poza nami może ją napisać?

Mamy do czynienia ze znakomitym dyplomem, każdy z siedmiorga studentów ma okazję zaprezentowania swojego warsztatu, wszyscy są utalentowani i piękni, słucha się ich i ogląda z dużą przyjemnością; trudno mi nawet kogokolwiek z nich wyróżnić bo ta robota jest naprawdę zespołowa. Drobną uwagę mam natomiast do Instrukcji jako przedstawienia, które odnalazłem jednak o pół godziny za długie, zdecydowanie zbyt wolno nabierało rozbiegu, niestety ździebko nużąc, a „energia azjatyckiego funku” (cyt. z www.), która była jedną z inspiracji kompozytora, niestety mnie nie poniosła, zdecydowanie bardziej podobały mi się liryczne momenty tego – summa summarum – bardzo ciekawego przedstawienia.

2023, luty
MEN’S TALK

Grupa Kalifornia; dram. K. Warnke

reż. Katarzyna Warnke

premiera 7 stycznia 2023

Po wyjściu z teatru próbowałem przypomnieć sobie siebie w wieku lat 22. Szarą Warszawę lat 90-tych, studia z zajęciami z niepotrzebnej już wiedzy, coś o rozmiarach czcionek. Zarobiony byłem, media powstawały jedno po drugim, można było wybierać jak w ulęgałkach, na nic więcej nie było czasu (gdyż rodził się kapitalizm), a zwłaszcza na to, żeby choć chwilę pomyśleć o tym, że mam 22 lata; cóż, nie nadrobię.

Oni czas znaleźli. Powstał więc rozpisany na trzy głosy tekst o tym (w ogromnym uproszczeniu) - co w życiu teraz ważne, o przyszłości – zapewne na scenie lub/i przed kamerą, i - o przeszłości, która - chcemy tego albo nie - zawsze ma jakiś wpływ na to, co jest dziś.

Choć mamy w Men's Talk momenty bardzo zabawne, proszę się nie spodziewać stand-upowego spektaklu „Zabawnie opowiemy wam o naszych rozkminach”. Nie mam jednak pewności, czy twórcy nie zastawili na nas pewnej pułapki. Z jednej strony bowiem można pomyśleć, że to nieistotne, że aktorzy w tym spektaklu noszą imiona granych przez siebie bohaterów, a fakt, że że tekst opiera się na faktach wziętych z życia naszych aktorów, to licentia poetica. Jesteśmy przecież w teatrze i granicy dzielącej scenę z widownią bohaterowie Men ‘s Talk – grani przez Macieja, Dominika i Adama jednak nie przekraczają, choć wydawało mi się, że wrażenie przekroczenia chcieliby wywołać aktorzy – Maciej, Dominik i Adam.

A może... wcale nie ma tu pułapki i to wszystko ma znaczenie decydujące ?

W każdym razie - było w tym poruszającym spektaklu coś niesłychanie kruchego, delikatnego; coś, co ma się w sobie mając 22 lata, a co później gdzieś znika, albo ktoś to niszczy, czasem nawet - zabije, szczególnie może łatwo w tym świecie, który wybrali sobie do życia nasi bohaterowie. To jest – przepraszam za niewielką egzaltację - spektakl o wierze, nadziei i przyjaźni oraz o - miłości, o wadze słów „kocham cię”, które kierujemy do przyjaciela, słów, które znaczą dokładnie tyle – „nie umiem bez Ciebie żyć”.

Olśniewające.

styczeń 2023

PRAWDZIWY NORWESKI BLACK METAL

Michał Kmiecik

reż. Marcin Liber

premiera 19 stycznia 2023

Rzecz - mówiąc najkrócej – o tym, że dzieciakom od norweskiego socjaldemokratycznego dobrobytu rzeczywistość miesza się z iluzją. Członkom zespołu heavy-metalowego Mayhem dla osiągnięcia „pełni artystycznej” nie wystarcza już fascynacja faszyzmem, wprowadzają swoje idee w czyn – okaleczają się, podpalają kościoły, wreszcie – dochodzi do zabójstw, Faust (rewelacyjny monolog Kacpra Lechowicza) zabija w parku homoseksualistę.

Nawet jeśli heavy-metal i "te" klimaty to nie Wasza filiżanka herbaty, to i tak do TCN wybrać się warto, bo mamy do czynienia ze świetnym dyplomem. Przedstawienie jest znakomicie zagrane, wszyscy aktorzy mają okazję pokazania swojego warsztatu i talentu, a kilka scen jest naprawdę fantastycznych. Koniecznie zwróćcie uwagę na Janinę Komorowską w roli matki i ekspertki tv; Wojciecha Wereśniaka doceniłbym także za liryczność, gdy zdejmuje już heavy-metalowy kostium; świetna, doskonale złączona ze swoją postacią Przewodniczki i jakby trzymająca ją za twarz - jest Helena Englert;

Euronymusa gra bardzo dobry Maciej Łączyński, a Hellhamera – obdarzony vis comica – Piotr Napierała, bardzo dyskretnie dworujący ze swojej postaci. Wreszcie – wzbudzający we mnie autentyczny lęk znakomity Adam Szustak jako Varg; mamy też niewielkie może, ale przemyślane role Magdaleny Prosuł, a o będącej PRAWDZIWYM wyzwaniem roli Death Katarzyny Anny Dominiak już nie wspomnę.

Na moim przebiegu dwóch panów przybyło na spektakl z prawdziwych TAMTYCH światów. Podczas oklasków wyraźnie sygnalizowali swoje ukontentowanie artystyczne, jeśli to nie podstawiona przez TCN klaka, to ich szczerze entuzjastyczna reakcja niechaj posłuży za recenzję tego przedstawienia.

2022, grudzień

ALASKA

Konrad Hetel

reż. Radek Stępień

premiera 16 grudnia 2022

Mamy oto salę szpitalną, Ben (Hubert Łapacz) leży na łóżku leży zupełnie zdrów fizycznie, nie licząc drobnych dolegliwości pęcherza, z daleko jednak posuniętą depresją, i – czeka na eutanazję. Gdzieś w sali obok Gerda (Kaja Zalewska) chce się pozbyć niechcianej ciąży, czy to jest cena za wymazanie z jej życia chłopaka, Dana (Piotr Napierała) który – mówiąc najdelikatniej – zawiódł? Pojawiają się w odwiedzinach u naszych bohaterów ich przyjaciele, kochankowie, pojawia się i ksiądz, Lou (Artur Zudzin-Wiśniewski) próbujący wygnać depresję niczym diabła z ciała Bena, scena egzorcyzmów – zauważmy – rewelacyjna. Aż tu nagle gaśnie światło, może z powodu tej okropnej śnieżycy na zewnątrz, jesteśmy wszak na Alasce i… ale nie, nie będę psuł Wam tej niespodzianki, bo na scenie pojawi się ktoś jeszcze. I – nie będą to dojmująco nieobecni tu, a niekiedy bardzo potrzebni – lekarze.

Moralitet? Oniryczna ździebko przypowieść o stracie, z którą tak trudno się pogodzić? O nieodwołalnych decyzjach, które podejmujemy, nie zawsze trafnych? A może jednak trochę żart? Wybierzcie sobie z Alaski, co chcecie, ale proszę koniecznie ten znakomity spektakl (i niezwykle udany dyplom) zobaczyć.

Mamy bowiem świetny tekst, który - choć powstał na bazie improwizacji podczas prób (zawsze wzbudza to moją daleko idącą podejrzliwość), to jednak wydał mi się napisany z pewną taką wręcz misternością. Mamy też znakomite role całego zespołu, obok aktorów wymienionych wyżej na scenie oglądamy także: Macieja Czerklańskiego, Marię Janczewską, Paulinę Matusewicz, Huberta Wolińskiego i Katarzynę Zając.

2022, październik
OLIMP
Homer; adapt. W.Kościelniak
reż. Wojciech Kościelniak
premiera 1 października 2022

Olimp jest pięknym, głęboko przemyślanym spektaklem, widowiskiem ze wspaniałymi kostiumami, znakomitą choreografią, scenografią i pięknym światłem. Mamy na scenie ośmioro aktorów, z których każdy ma możliwość pokazania swojego talentu i możliwości (jak na dyplom przystało) i cała ósemka jest znakomita zarówno w scenach zbiorowych, i doprawdy trudno kogokolwiek wyróżnić indywidualnie, także wziąwszy pod uwagę, że każdy z aktorów gra po kilka bardzo ról, znakomicie dają sobie z rozmaitymi stylistykami, które się w Olimpie pojawiają.
To nie jest może aż tak bardzo łatwy w odbiorze spektakl, co w żadnym wypadku nie jest zarzutem, uprzedzam jedynie, że Olimp nie Przybysz, i że warto sobie przed spektaklem przypomnieć „kto z kim i dlaczego” wśród greckich bogów i herosów, żeby wiedzieć, do której legendy twórcy odnoszą się z szacunkiem, a z której – np. dworują.

2022, wrzesień, Stowarzyszenie Kwadrofonik
ITAKA
Przemysław Klonowski
Sławomir Wojciechowski
reż. Przemysław Klonowski
Itaka ma formę wysoce eksperymentalną, nienawykli do muzyki współczesnej mogli się momentami poczuć dość nieswojo. Ale fantastycznie było z bliska zobaczyć – z powodu niesłychanej kameralności przedsięwzięcia - jak rodzą się słyszane przez nas dźwięki, a – zapewniam, że okoliczności tych narodzin potrafiły być naprawdę zaskakujące. Niełatwo zatem znaleźć przymiotniki oddające najpełniej to, co widziałem, może istotniejsze – co usłyszałem. Te przymiotniki znalazły się same po zakończeniu przedstawienia. Widzowie, szczególnie starsi chętnie dzielili się swoimi wrażeniami, byli bardzo poruszeni, ich refleksje stanowiły jakby jeszcze jedno, tak wzruszające zakończenie tego przedstawienia.
Postaci Odysa wracającego do Itaki, czy Telemacha mającego w pamięci swojego ojca, mierzą się – mówiąc w uproszczeniu - z tym, z czym nasi bohaterowie niemityczni, obecni w projekcjach, ci żyjący i ci już odeszli. Mamy więc w tym przemyślanym spektaklu refleksję nad przemijaniem, odchodzeniem i – co najważniejsze – nad meandrami i znaczeniem ludzkiej pamięci, dzięki której artysta jest przecież nieśmiertelny. Najbardziej więc „wzięły” mnie projekcje z fragmentami filmów, w których
zagrały przed laty Emilia Krakowska i Barbara Krafftówna.

Choć widziałem tę wspaniałą aktorkę zupełnie jeszcze niedawno na scenie, w znakomitej zresztą formie, to na zawsze, bez względu na pozostałe późniejsze role, będzie dla mnie Felicją z Jak być Kochaną, tak jakby rok 1962 nigdy nie minął. I właśnie także o tym traktowały tak poruszające widzów – ale jednocześnie jakoś franciszkańsko pogodne - rozmowy przeprowadzone przez twórców z artystami mieszkającymi w Skolimowie.

2022, luty AT - Filia w Białymstoku

BĘDZIE ZNAK

Małgorzata Dębska

reż. Małgorzata Dębska

egzamin z zajęć Mała Forma Teatralna IV roku reżyserii

Jest ona i on, jest i ten trzeci, rak, choć – bądźmy szczerzy – właśni on gra zawsze rolę główną, bez względu na to jak mocno będziemy zaprzeczać jego istnieniu. Bo ten skurczybyk nie tylko niszczy cielesność, ale i zmienia znaczenie najbardziej podstawowych słów, uniemożliwia porozumiewanie się, codzienność zmieniając w surrealistyczny niekiedy koszmar. Zwróćcie uwagę choćby na scenę jedzenia zupy, którą "normalnie" nalewa się do talerzy i ją je, podczas gdy zupełnie nieświadomie, bez nawet złych intencji bliskiemu choremu nalewa się ją z JAKIMŚ współczuciem, bezradnością, prawda? Jak zatem o raku rozmawiać, żeby mu się nie poddać? I czy to w ogóle możliwe? A co to znaczy – wyleczyć się z raka? Czy przypadkiem nie jest tak jak z wojną (nie wiem, czy to akurat najlepsze dziś porównanie), która – choćby i wygrana - zawsze w nas zostaje? To nie pierwszy i zapewne nie ostatni spektakl o chorobie nowotworowej, cóż, rak jest teatralny. Na scenie można go wyśmiać, można przerysować strach albo – go spostponować.
A co rak na to?

Na scenie w bardzo dobrych rolach Izabela Zachowicz i Rafał Pietrzak, a w Raka wcielił się Mateusz Trzmiel; spektakl jest popisem talentu tego niesłychanie plastycznego, bardzo utalentowanego aktora, rola to wdzięczna, owszem – przerysowana, ale pewnej linii twórcy jednak nie przekraczają, bardzo rozsądnie, bo nieokiełznana farsowość Raka po prostu unieważniłaby ten mądry i pięknie zagrany spektakl.

2021, grudzień, AT - Filia w Białymstoku

DARWIN ALBO DZIECI EWOLUCJI

Łukasz Zaleski

reż. Magda Miklasz

premiera 13 marca 2021

Mamy rok 1831 i moment podróży Karola Darwina, która zaowocowała jego przełomowym dziełem O powstawaniu gatunków. Ta wyprawa jest dla twórców pretekstem do opowieści o – mówiąc najkrócej – stanie ducha człowieka dziś wchodzącego w dorosłe życie, mamy zatem idealny wręcz pomysł na spektakl dyplomowy. Niestety, coś nie wyszło.

Przedstawienie jest bardzo szkolne, nieporadne, niedopracowane, nie udało się przykryć mielizn dramaturgicznych znakomitą skądinąd scenografią, prawdopodobnie zabrakło również czasu na prace nad rolami, w 150-minutowym spektaklu zwracają uwagę jedynie dwa monologi – Anny Koniecznej – opiekunki szympansicy Bogumiły oraz – Katarzyny Hodany – w świetnej (choć kompletnie nie znajdującej uzasadnienia w tej narracji) – roli Cesarii Evory. Niestety za moment słyszymy tę aktorkę w monologu Kucharza Okrętowego, zupełnie niepotrzebnie bardzo wulgarnym, z tym zadaniem aktorka niestety sobie nie poradziła, owe wulgaryzmy w jej ustach brzmiały absurdalnie.

W pewnym momencie jesteśmy świadkami szantażu – z ust jednej z aktorek pada zdanie, być może mające być prowokacją (nie wyszła) – że ISTOTNIE oglądamy kiepski spektakl. Czyli – komunikat do widzów brzmi: tak miało być. Trudno wobec takiego dictum przejść obojętnie, po co zatem został zrealizowany?

W całości to przedstawienie jest ani edukacyjne ani rozrywkowe, trudno mi wskazać docelowego odbiorcę, pierwsze i najsilniejsze wrażenie po jego obejrzeniu – państwo na scenie znakomicie się bawią we własnym towarzystwie. Może jednak tak miało być? Jaki jest sens tej podróży – pytają twórcy na stronie internetowej. No właśnie…

Z nielicznych plusów – umiejętnie i z wdziękiem połączono elementy teatru lalek i dramatycznego, i - jak wspomniałem – mamy do czynienia z rozmachem i wyobraźnią wykonaną scenografią i – takimiż kostiumami.

2022, styczeń

BLIŻEJ CHMUR. ZARAZ SPADAM.

Ewa Konstancja Bułhak

reż. Ewa Konstancja Bułhak

premiera 22 stycznia 2022

Co najmniej jedna z tych historii zdarzyła się naprawdę. Może mniejsza – która, istotne w tym spektaklu jest co innego. To mianowicie, że bez względu na czas czy miejsce, ludzie zaczynający swoje dorosłe życie, są do siebie podobni. I ten spektakl jest właśnie o ich marzeniach, wątpliwościach, pierwszych niepowodzeniach, wzlotach i upadkach. Jakkolwiek to zdanie zabrzmiało, proszę się nie spodziewać jakichś psychodram, rzecz jest nie tylko pełna energii, ale i momentami bardzo zabawna.

Dziewczyny są świetne, wszystkie, bardzo utalentowane, mające w sobie coś magnetycznie przyciągającego, ale i materiał, na którym pracują – jest znakomity. Trudno bowiem wskazać jeden choćby słabszy utwór Olgi Lisieckiej, a piosenka o pralnikach to prawdziwy szlagier! Jest więc momentami lirycznie i zwiewnie, chwilami – ostrzej, a każda z muzycznych form je aktorkom z ręki, że użyję popularnej i trafnej metafory fjordu. Jedyną cichutką uwagę mam do monologów, można byłoby nad nimi jeszcze trochę popracować, tak, żeby wszystkie lśniły jak monolog o modliszce p. Aleksandry Ożóg.

2021, listopad

SZKLARNIA

Jordan Tannahill

reż. Iwona Kempa

premiera 6 listopada 2021

Przed aktorami postawiono zadanie wcielenia się w postacie o kilka lat od nich młodsze. Jak wiemy – między 19-latkiem a 23-latkiem jest prawdziwy ocean, wręcz przepaść, tamten to jeszcze chłopak, ten (już zwykle) jest mężczyzną, a cofnięcie się o ów właśnie przepłynięty ocean wcale nie jest łatwe, i cóż – nie będę ukrywał, że nie wszystkim się to udało. Dziewczyny (oraz Szczepan Kajfasz, który nie musiał do niczego wracać, bo grał Szklarnię) mieli to zadanie zdecydowanie ułatwione. Ergo, część bohaterów wydała mi się troszkę nieprawdziwa.

Zwracam natomiast uwagę na kilka olśniewających scen, dla których warto ten spektakl obejrzeć, nawet jeśli harce młodzieniaszków spod Toronto nie są Waszą filiżanką herbaty. Otóż - wprost rewelacyjnie zabrzmiał song o kanapie, w wymagającej poświęceń roli kanapy – Robert Czerwiński; w punkt zagrano scenę palenia trawy, było to przy okazji również cudownie zabawne; znakomita, wyciskająca łzy z oczu była kaźń ryżojada (bardzo dobry Paweł Gasztold-Wierzbicki), a najlepszym momentem tego przedstawienia jest bardzo precyzyjnie zagrana scena, no cóż – seksu oralnego, a mówiąc ściślej – opowieści o nim, brawa dla Jana Wieteski. Zatem poza drobnymi uwagami natury ogólnej, Szklarnię odnajduję jako udane, pełne energii przedstawienie, które można traktować nawet jako moralitet, nie ma w nim jednak (szczęśliwie) żadnego moralizowania.

2021, lipiec

KLUB

na podstawie książki Matildy Voss Gusstavson Klubben

Weronika Szczawińska

reż. Weronika Szczawińska

premiera 26 czerwca 2021

Ta książka wywołała nie tylko w Szwecji trzęsienie ziemi. Na jej osnowie powstał w TCN spektakl z zewnątrz - o sytuacji w Akademii Królewskiej, a w istocie – o tym, co to dziś znaczy być kobietą, artystką, o próbie funkcjonowania w dość hermetycznie zamkniętym przez mężczyzn świecie sztuki, czy wreszcie - o cenie jaką się płaci za bycie sobą – w największym uproszczeniu mówiąc.

Niestety, ten ważny temat został tutaj podany z jakimiś pretensjami, ze zdecydowanym nadmiarem ekspresji czy podniesionych głosów; tak, zgoda, że o gwałcie trzeba mówić głośno i nie ma żadnych usprawiedliwień dla bydlaków, którzy na zbyt wiele sobie pozwalają – żeby nie było niejasności, przypomnę, że jesteśmy JEDNAK w teatrze, gdzie metafora, półcień, niedomówienie czy chwila ciszy mogłyby zabrzmieć dużo donośniej niż najgłośniejszy nawet krzyk. Niestety, trochę tego zabrakło. Dlatego też „nie zagrał” finał, a w każdym razie – nie tak, jak powinien. Powinna mnie ta scena (szczególnie jako faceta) jakoś może obrazić, poruszyć, tymczasem – cóż – było letnio. Pozbawiono mnie też strefy komfortu, jedna z aktorek grała wprost na mnie, patrząc mi prosto w oczy, nic z tej sceny nie wynikało, był to pusty i dość nieudany gest, który miał mnie zapewne dotknąć, a jedynie - proszę o wybaczenie - rozśmieszył.

2021, czerwiec

SINATRA 100+

Reż. Jakub Gąsowski, Grzegorz Kwiecień

Premiera 29 czerwca 2021

Jeżeli ten spektakl istotnie powstał - jak słyszeliśmy ze sceny – bo reżyser go sobie wymarzył, to mam apel – Kuba, marz częściej! Obejrzałem bowiem perfekcyjnie przygotowane, takoż zagrane (i przez aktorów i band pod dyr. Piotra Kostrzewy), zaśpiewane i zatańczone przedstawienie, które jest pełne „dziejstwa”, zupełnie nieznośnie wciąga, zaskakuje, do łez bawi i wzrusza. Posłuchajcie jak w wykonaniu młodych aktorów brzmią utwory Sinatry, choć przecież zaaranżowane dość konserwatywnie, robiły wrażenie jakby wczoraj napisanych i to specjalnie dla nich.

Bo – proszę wybaczyć egzaltację – wielka sztuka nigdy się nie zestarzeje. Bo - talent jak Sinatry zdarza się raz na milion, bo - My Way zawsze brzmi dobrze (i – choroba – wzruszyłem się niczym pensjonarka usłyszanym wykonaniem), bo - New York New York w każdym finale porwie, bo - Fly Me To The Moon jest jednym z najpiękniejszych wyznań miłosnych, choć miłość 60 lat temu była tak całkiem inna od dzisiejszej… Właśnie o tym jest ten spektakl.

Na scenie obok Jakuba Gąsowskiego - pełniącego także rolę gospodarza wieczoru – Anna Grochowska, Kamila Najduk, Paulina Pytlak, Krzysztof Godlewski, Juliusz Godzina i Maciej Tomaszewski. Wszyscy są utalentowani, piękni, mają błysk w oczach i radość bycia w tym miejscu, grania, tańczenia, śpiewania, radość ta jest niezwykle zaraźliwa, wróciłem do domu z ryjkiem uśmiechniętym od ucha do ucha, rozentuzjazmowany (to chyba po tej recenzji dość mocno widać) oraz - jakoś nie wiedzieć czym - wzruszony.

2021, maj

LUDZIE, MIEJSCA I RZECZY

Duncan Macmillan

reż. Anna Wieczur-Bluszcz

premiera 4 lipca 2021

Najlepszą sceną tego spektaklu, wciskającą w fotele zahipnotyzowanych widzów, jest rozpoczynająca 2. akt rozmowa naszej bohaterki z rodzicami. Zwróćcie uwagę na znakomity epizod Macieja Kozakoszczaka, który ze swojej roli ojca zrobił perełkę, i - na Maję Polkę, która jako matka, ale też lekarka i terapeutka po prostu kradnie scenę kolegom, we wszystkich trzech rolach jest rewelacyjna, warto to nazwisko zapamiętać.

Oglądamy mądre, wielowymiarowe przedstawienie, owszem – o uzależnieniu (od ludzi, miejsc i rzeczy) i niemożności wyjścia z niego, o tym, że może być ono czymś najważniejszym w naszym życiu; o uczciwości – głównie wobec siebie, o sensie i katastrofie jego braku, o tęsknocie i o granicach miłości, ale – może przede wszystkim - o teatrze, a mówiąc ściśle – o aktorstwie, które i daje i zabiera, które bywa narkotykiem, nie wiadomo, czy nie najbardziej uzależniającym…

2021, marzec
PRAWIEK I INNE CZASY
Olga Tokarczuk
adapt. i reż. Anna Sroka-Hryń
premiera 19 marca 2021
Anna Sroka-Hryń wraz ze studentami IV roku ATM i z zespołem zrealizowała nie tylko znakomity dyplom, ale i jeden z najlepszych spektakli tego sezonu. Przedstawienie jest wciągające, poruszające i mądre, wychodzi się po tych prawie czterech godzinach zupełnie bez poczucia czasu spędzonego na widowni, wybaczcie egzaltację - niemal na skrzydłach.
Aktorzy, cała trzynastka, są fantastycznie utalentowani, nawet niepodobna kogokolwiek wyróżnić. Widać, ile katorżniczej pracy w to przedstawienie zostało włożone, i widać tej pracy wspaniałe efekty – nie tylko znakomite aktorstwo i śpiew, ale i - choreografia, muzyka, światło, kostiumy, świetna adaptacja, słowem - wszystko. W normalnych czasach spektakl mógłby zarabiać fortunę i nie schodzić latami z afisza. Choć – gdyby nie zaraza – czy właśnie TAKI by powstał? Ciekawe.
Może nie będę pisał, o czym Prawiek jest, kto zna książkę, zaskoczony nie będzie. Przez chwilę zastanawiałem się, czy nie dałoby się tekstu choć minimalnie skrócić, ale – nie.

2021, marzec
EDYP. ANTYGONA

Sofokles

reż. Adam Nalepa

premiera 9 marca 2021

Trochę za dużo miałem podane na tacy, nie było wątpliwości o kim i o czym był ten spektakl. Bez tak jaskrawych napomknień do współczesności w obu pokazanych tekstach, całość wywarłaby – jak sądzę - dużo większe wrażenie. Odrobinkę zbyt grubym flamastrem podkreślono tym samym, że ta klasyka jest żywa, ale umówmy się - Ateńczycy mogli użyć spreju do dezynfekcji rąk jeden raz, zrozumielibyśmy przecież - bez ciągłego psikania w dłonie - że i oni borykali się z zarazą; również w Antygonie odniesienia do rzeczywistości 2021 były jednoznaczne, wolę w teatrze metaforę, polityki mam potąd włączywszy telewizor.

Ale intencje rozumiem i było wielu widzów aktualnością Sofoklesa zachwyconych, jednak – jak można z powyższego wywnioskować - wolę ponadczasowość. Znakomicie natomiast słuchało się tekstu, który w przekładzie Antoniego Libery brzmiał prosto, jasno, współcześnie, bez patosu i ozdobników.

2020, marzec

HYMNY

Natalia Fiedorczuk

reż. Anna Smolar

premiera 6 marca 2020

Mamy oto studentkę, która rodzi dziecko. Młoda mama chce jednak – w miarę możliwości – brać normalny udział w próbach, bez taryfy ulgowej uczestniczyć w przygotowaniu spektaklu, nie chce się z powodu córki znaleźć na marginesie, wypaść, zostać pominięta. Niby sytuacja oczywista – dlaczego miałaby, a jednak…

Anna Smolar porusza się w tym spektaklu na bardzo cienkiej granicy. Czy to jest jeszcze teatr? Przecież obserwujemy na scenie właśnie studiującą mamę, w spektaklu występuje też - istotnie słodki Bąbelek - jej córka, Stefania (dziękowałbym Bogu za tak koncyliacyjne dziecko). Nie wiemy jednak, czy prawdziwa grupa naszej młodej mamy reaguje właśnie tak, jak widzieliśmy na scenie. Czy faktycznie WAŻNIEJSZE jest dziecko i dobrostan psychiczny matki – czy też – z poniesieniem pewnie jakichś kosztów i z pójściem na kompromisy – jednak projekt, w tym wypadku spektakl przez nich przygotowywany. I - czy w ogóle wolno takie pytania stawiać?

To znakomite przedstawienie (i rewelacyjny spektakl dyplomowy jednocześnie) z pewnością trochę inaczej oglądają dziewczyny, widziałem autentyczne poruszenie tej części widowni, słyszałem komentarze widzek w różnym wieku, nie dziwne, dawno nie było (nie tylko na tych deskach) tak poruszającego spektaklu, a jednocześnie tak „normalnego”, ludzkiego, zwykłego.

To jest straszny pech z tym wirusem, TCN powinno to grać bez przerwy, a tymczasem…

2020, luty

ODMĘT

Inspirowany przygodami Sindbada Żeglarza

GARDENIA

Elżbieta Chowaniec

reż. Marek Idzikowski

Za Odmęt Marek Idzikowski został wyróżniony główną nagrodą na ubiegłorocznym Forum Młodej Reżyserii, decyzji jury przyklaskuję. Wciągnął mnie ten świat niemal od razu, przestałem słyszeć siąpiących nosami sąsiadów, próbujących śpiewać na końcu korytarza studentów, nie było niczego wokół, tylko aktor (Michał Ferenc), jego opowieść i jakby mizerne rekwizyty - dwa patyczki, sznurek, niemłoda reklamówka, coś jeszcze skądś wygrzebanego i niepotrzebnego… Tyle wystarczy, naprawdę.

O podróżach, nawet tych najdalszych, które można odbywać nie ruszając się donikąd, a więc i o drodze, czymkolwiek ona jest – celem czy jedynie środkiem; o rzeczach, którym znaczenie i wartość nadajemy my sami, bądź – odbieramy przecież; o przyjaźni, wreszcie – o teatrze, z przypomnieniem, że każdy ma wyobraźnię, i wystarczy cichutko poruszyć odpowiednią strunę, żeby… Dawno nie widziałem czegoś tak fantastycznego i – banalnie prostego jednocześnie.

Gardenia, niby o kobiecym alkoholizmie, a naprawdę o tym, że relacje matek z córkami to najmroczniejszy z oceanów (chyba P. Coelho, ale jakoś dojmująco trafne), zagrany był tylko z jednym rekwizytem – walizką. Siłą tego spektaklu – oprócz znakomitego tekstu Elżbiety Chowaniec, jest także aktorstwo.

2020, styczeń

FIZYCY

Friedrich Dürrenmatt

reż. Marcin Hycnar

premiera 27 stycznia 2020

Fizycy od półwiecza rzadko goszczą na polskich scenach, ostatnio (wg e-teatru) było to w 1992. Dobrze zatem, że mogliśmy sobie ten tekst przypomnieć, a trochę gorzej – że się dość mocno zestarzał. Nie było to ani o tym, co tu i teraz, ani o „odpowiedzialności moralnej naukowców za skutki ich odkryć” (cyt. za str.int. TCN). Jeśli zatem ktoś Fizyków nie zna, to lepiej przed obejrzeniem spektaklu poczytać sobie program, nakreślenie realiów TAMTEJ epoki zdecydowanie pomaga odnaleźć się w tym śmieszno-strasznym świecie, choć naprawdę zabawnie było tylko podczas odwiedzin ex-żony Möbiusa z dzieciakami w szpitalu, zwracam uwagę na fantastyczny epizod Moniki Cieciory.

A propos epizodów – trochę szkoda, że nie wszyscy aktorzy mieli szansę na pokazanie swoich możliwości, warsztatu i talentu, rozumiem oczywiście, że tekst ma pewne ograniczenia, ale właściwie tylko połowa obsady ma tutaj cośkolwiek do zagrania, pozostałe role są – choć efektowne – to raczej niewielkie, a jest to – przypomnę – dyplom, gdzie błyszczeć powinni wszyscy.

2019, listopad

PRZYBYSZ

Wojciech Kościelniak

reż. Wojciech Kościelniak

premiera 29 listopada 2019

Wojciech Kościelniak zrealizował ze studentami IV roku aktorstwa muzycznego znakomity spektakl dyplomowy – Przybysza - na podstawie znanego także w Polsce komiksu. Nie wiemy skąd bohater, tytułowy Przybysz dokładnie pochodzi, wiemy jednak, że wraz z wieloma innymi szukającymi lepszego życia emigrantami przybywa do Ameryki. Czym ich nowy świat powita? Jak sobie poradzą z tęsknotą za bliskimi, z samotnością, jak się odnajdą w tym gąszczu obcych języków, nieznanych urządzeń, czy - postaci, tych realnych i tych, które powołała ich wyobraźnia?

Widzowie wychodzi z tego spektaklu rozentuzjazmowani, poruszeni, w stanie nieledwie euforii, ze wzruszeniem komentowali to, co zobaczyli na scenie, pasję, nieprawdopodobny talent i - mnóstwo ciężkiej pracy, którą twórcy włożyli w każdą sekundę tego przedstawienia. Prawem recenzenta pozwolę sobie zwrócić Waszą uwagę na Patrycję Grzywińską i Dominika Bobryka oraz - na fantastycznie opracowaną przez Ewelinę Adamską-Porczyk choreografię.

2019, listopad

NIEPODLEGLI

Piotr Rowicki

reż. Piotr Ratajczak

premiera 9 listopada 2019

Piękne mamy w Niepodległych towarzystwo – i celebrytów takich jak Boya z Krzywicką, Zofię Stryjeńską, jest Gorgonowa nieśmiało przypominająca światu, że Lusia była wyrafinowaną suką, a nie aniołkiem, jak ją prasa ówczesna opisywała; są także prezydent Narutowicz i jego zabójca Eligiusz Niewiadomski, gawędzą sobie o Polsce i jest to najbardziej poruszaja scena tego przedstawienia. Z postaci nieco zapomnianych - jest Maria Kwaśniewska, która dzięki Hitlerowi (sic!) uratowała wielu ludzi od śmierci; przypomina nam się wielka gwiazda tamtych czasów - Ina Benita, której życie było zrealizowanym zresztą scenariuszem filmowym, jest wreszcie szalony (szalony?) artysta Stanisław Szukalski, twórca zermatyzmu, który to nurt miewa się dziś zdumiewająco dobrze. Dodać może warto, że co prawda postacie i ich losy są związane z dwudziestoleciem międzywojennym, ale to nie jest bezkrytyczny pean na cześć tamtych czasów, troszkę generalizując Niepodlegli są bowiem pewnego rodzaju refleksją nad dziejstwem świata, w którym to świecie co chwilę zmienia się wszystko i zarazem - nie zmienia się nic.

Aktorzy wcielają się po kilka postaci, każdy z nich więc ma szansę na pokazanie swojego talentu, jak na dobry dyplom przystało. I istotnie – są niesłychanie utalentowani, widać błysk w ich oczach, widać radość bycia na scenie, a ta energia przechodzi także na wyraźnie rozentuzjazmowaną widownię. Na maleńkiej scenie im. Jana Kreczmara w TCN Piotr Ratajczak zrealizował mądry, efektowny i brawurowo zagrany spektakl, nie przegapcie!

2019, kwiecień

PŁATONOW

Anton Czechow

reż. Monika Strzępka

premiera 5 kwietnia 2019

Przez trzy i pół godziny ani na chwilę nie oderwałem oczu ani uszu od aktorów, spektakl wciągnął mnie od samego początku, od wejścia na scenę Anny Wojnicew (wspaniała Zuzanna Saporznikow) z Mikołajem (znakomity Karol Biskup) - po scenę ostatnią, z kompletnym pieprznikiem w domu Generałowej, który to dom rozleciał się niemal w strzępki, gdy wiarołomna Sonia (Vanessa Aleksander) pozbawiła Płatonowa (świetny Jakub Kordas) kontaktu z doczesnością. Miał go co prawda ukatrupić Osip (Konrad Szymański), ale zbój, najczystszy w pewnym sensie w tym towarzystwie, miał jednak słabość do Saszy (poruszająca i zabawna rola Małgorzaty Kozłowskiej), która ubłagała, by drania nie bić. No to Osipa w finale chłopi zatłukli, kto wie, może to jednak bardziej poruszyło Annę niż śmierć Michała? No może. W tle – przyziemne zupełnie kwestie finansowe, Mikołajowi pożycza Wiengierowicz (magnetyczna i jako ojciec i jako syn - Kamila Brodacka), Kiryłł (bawiący się swoimi postaciami Mateusz Burdach, także jako Trylecki i Pietrin) chce pieniędzy od ojca (uroczy Jakub Gąsowski, również w kilku rolach) na rozrywki w Paryżu. Tu rubelek, tam pięćdziesiąt, sześć tysięcy, tu weksle, tam utrata domu za długi, ale… czy to ważne? I co - w ogóle - ważne?

2019, marzec

FEDRA FITNESS

István Tasnádi

reż. Daria Kopiec

premiera 1 marca 2019

Nie rozumiem, dlaczego ten nudny i wulgarny spektakl pojawił się w tym teatrze, w tym czasie i w wykonaniu tych aktorów. Czy naprawdę brakuje tekstów, które dotyczyłyby ich choćby z grubsza? Oczywiście mit Fedry i jej niespełnionej miłości jest toposem i może istotnie warto go przypominać, tylko – dlaczego na Boga – w wersji Tasnadiego? Czy z powodu dylematu – posiekać Saurosa czy wykastrować?

Odniosłem wrażenie, że aktorzy są włożeni w nie swoje buty, że ich ta Fedra uwiera, że wulgaryzmy padające z ich ust brzmią karykaturalne, że nie bardzo ich to obchodzi, choć – przyznajmy, robią co mogą, żeby ten niedobry tekst uratować.

2019, styczeń

WIECZÓR TRZECH KRÓLI

William Szekspir

reż. Artur Tyszkiewicz

premiera 12 stycznia 2018

Brak możliwości zaparkowania gdziekolwiek w okolicach Starówki i niezrozumiały a gigantyczny korek na Podwalu były zaledwie preludium dramatu, jaki dane mi było przeżyć jakoś dotarłszy do TCN. Ten jeden z najpogodniejszych tekstów dramatycznych świata w wykonaniu studentów IV roku AT wzbudził we mnie niemierzalnie głęboki smutek. Nie mam tu bynajmniej zastrzeżeń do faktu, że reżyser przeniósł akcję do sanatorium czy też na wczasy all-inclusive, uważam, że można z Szekspirem zrobić naprawdę co chcecie (sic), fajnie natomiast, gdy cokolwiek z tego wynika, jeśli z teatru się z czymkolwiek wychodzi.

Ja wyszedłem – jako się rzekło – przygnębiony. Powodów kilka – aktorzy (poza dwoma wyjątkami – Aleksandry Boroń i Jakuba Kordasa) niespecjalnie mieli kontakt z tekstem, który mieli okazję widzom ze sceny podawać.

2019, styczeń

GWOŹDZIE

Eric Bogosian, adapt. C. Kosiński

reż. Cezary Kosiński

premiera 5 stycznia 2018

Monodram Bogosiana jeszcze z XX wieku, ciekawe, że mniej więcej z czasów, kiedy aktorzy przyszli na świat, nie miało to zabrzmieć protekcjonalnie, przeciwnie, fakt ów obrazuje, jak świat się szybko zmienia, i - jak my łatwo zmieniamy uzależnienia, wtedy – od telewizji, dziś – od sieci. I wtedy i dziś i w przyszłości nie będziemy dawać sobie rady z natłokiem obrazów, informacji, wrażeń, emocji nam dostarczanych – i właściwie o tym jest ten tekst. Tekst dodajmy niełatwy, ale dające aktorowi niesłychane pole do popisu, warto tu przypomnieć legendarne już wykonanie Gwoździ przez Bronisława Wrocławskiego w łódzkim Jaraczu w reżyserii Jacka Orłowskiego.

Cezary – co konieczne przy spektaklach dyplomowych – rozpisał ten tekst na siedmioro aktorów, część z nich ma do zagrania stand-upy, i tu moje spostrzeżenie, że Zuzka (szukająca rymu) i Wewnętrzne Dziecko brawurowo zagrały (czy też zaimprowizowały, nie poznałem) sceny mówiące nie o TAMTYCH, a o naszych czasach, o tym, co tu i teraz, i to wydało mi się to ździebko nieadekwatne i – cóż - nieco raziło. Ale młodsi widzowie byli do łez rozbawieni, najwyraźniej po prostu nie wyłapuję (już) wszystkich asocjacji – albo mnie one nie śmieszą. Albo – co jeszcze gorsze – wcale nie uznałem ich a cyniczne, a właśnie takie miały być.

Może skróciłbym spektakl o małe pół godzinki, może dałbym więcej do zagrania Aleksandrowi Kaźmierczakowi, szczególnie na początku, może uniknąłbym prób nawiązania dialogu z widownią (skurczyłem się możliwie najbardziej, by być niewidoczny), jednak – mimo tych drobiazgów - Gwoździe są spektaklem udanym, widać włożone weń serce, ogromną pracę i talent. A Marcina Franca w roli Artysty zobaczyć po prostu trzeba.

2018, październik

KAŻDY KIEDYS MUSI UMRZEĆ PORCELANKO, CZYLI RZECZ O WOJNIE TROJAŃSKIEJ

na podst. Williama Szekspira

reż. Agata Duda-Gracz

premiera 27 października 2018

Każdy kiedyś musi umrzeć Porcelanko – mówi Achilles do swojego kochanka Patroklesa, zapytany o śmierć Hektora, wydawałoby się, że jednak niepotrzebną. Ale… właśnie tak chciał Szekspir.

Oczywiście, że o wojnie i o spustoszeniach, jakie wojna sieje w duszach, ciałach, przedmiotach i sytuacjach. Ale też, a może i przede wszystkim – o wielkich miłościach, do żon, i do ich namiastek, kłótliwych, dąsających się, oraz – o zgrozo – mających żylaki odbytu. Sic! O Troilusie zawiedzionym (czy zrozpaczonym?) widzącym swoją (swoją?) Kresydę w ramionach wroga, o Parysie znudzonym głupiutką, acz piękną, odbitą przeciwnikowi Heleną i o konsekwencjach tego znudzenia. O Grekach, Trojanach, o nas (turystach? sędziach? czy widzach tylko?) narzekających na twarde siedzenia w teatrze… Agata Duda-Gracz znów zrealizowała spektakl olśniewający, totalny, właśnie po TO chodzę do teatru i TYM CZYMŚ tęskniłem od kiedy zobaczyłem (dwukrotnie) Będzie pani zadowolona. Aktorzy grają świetnie, wszyscy. Widać entuzjazm, talent, wylane na próbach krew, pot i łzy. Łzy dosłownie, krew też.

2018, kwiecień

REWIZOR. BĘDZIE WOJNA!

Artur Pałyga

reż. Anna Augustynowicz

premiera 12 kwietnia 2018

Czwarty, ostatni już dyplom studentów IV roku WA, jeszcze tylko praca, obrona i trzeba będzie kasować w autobusach normalne bilety. Ze swoich studiów właśnie ten moment pamiętam najbardziej, nie dlatego, że nie było mnie stać na pełne bilety, ale dlatego, że w pewnym sensie skończyła się taryfa ulgowa. I że teraz na zniżki od świata trzeba czekać do… W każdym razie – JM prof. Malajkatowi, opiekunowi tegoż roku i całej grupie dziękuję za świetny sezon w TCN i za wszystkich trzymam kciuki, życząc angaży w wymarzonych teatrach.

A jeśli idzie o Rewizora - nie będę ściemniał – niespecjalnie mi się ten tekst podobał. Wydaje mi się, że efektowniej byłoby robić prawdziwego Gogola, ale… Anna Augustynowicz, którą wprost uwielbiam, wie co robi, i jestem pewien, że spektakl znajdzie swoich widzów. Tym bardziej, że – jakkolwiek to brzmi – rzecz jest przemyślana i zagrana bardzo dobrze, aliści – jako się rzekło – nie do końca w bliskiej memu światu narracji, w której na oniryczność miejsca brak.

Horodniczego gra – i przez cały spektakl jest na scenie – Maciej Babicz, ale tekst jest tak skonstruowany, że najwięcej do grania ma Chlestakow.

2018, marzec, spektakl dyplomowy studentów IV r. Wydziału Lalkarstwa w Białymstoku

ODYS WRACAJ DO DOMU

Marcin Bartnikowski

reż. Marcin Bikowski

premiera 19 grudnia 2017 roku

(Tym razem – dla odświeżenia stylu i w ogóle łamów – tekst mojego przyjaciela Witka Koroblewskiego. Z którym to tekstem w jakichś 83% się zgadzam.)

Przez pierwsze pół godziny siedziałem spięty, szepcząc do siebie „O Boże, jakie to jest słabe” - fragmenty „Powrotu Odysa” Wyspiańskiego przeplecione zostały modnymi ostatnio wtrętami o złej Polsce i ksenofobicznym suwerenie. Potem jakoś się to „rozeszło”, pojawiły się za to bardzo zabawne dialogi o tym „co kogo wkurwia”, znowu na chwilę wrócił Wyspiański, by ustąpić miejsca układom choreograficznym i, na końcu, pełnym refleksji piosenkom oraz występowi lalkarskiemu. Były próby aktywnego angażowania publiczności, ale zareagował na nie jeden tylko widz, co nadało tej scenie niezamierzonego wydźwięku komicznego. Ze spektaklu wyszedłem jednak dość poszeptując - „O Boże, ale to było fajne”. No więc minusy nie przysłoniły plusów.

Oglądając Odysa często miałem wrażenie, że twórcy mieli tak wiele pomysłów, że z największym trudem „wcisnęli” je wszystkie w 90 minut spektaklu. A ponieważ byli do nich bardzo przywiązani (do pomysłów, nie minut), nie chcieli niczego usunąć, co sprawiło, że miejscami spektakl sprawiał wrażenie dopchanego kolanem. Zwróciłem uwagę na dość otwarte inspirowanie się Klątwą Frljicia: i tu, i tu mamy Wyspiańskiego poprzetykanego wstawkami politycznymi oraz osobistymi manifestami aktorów. Jednak „Odys wracaj do domu” nie posuwa się tak daleko, nikt nikomu fellatio nie robi. Jest - powiedzmy - Klątwą Light albo nawet Klątwą 0%, taką Klątewką, która może troszkę stroszy piórka, ale którą tak naprawdę nikt się nie oburzy. W tych momentach spektakl najbardziej zbliża się do przedstawienia szkolnego, którym… zresztą jest. Na szczęście gdzieś w połowie owa Klątewka się kończy, a dalej jest już tylko lepiej.

Aktorzy grali z ogromnym zaangażowaniem, szczególnie Anna Złomańczuk i Karolina Martin, ale brawa należą się całemu zespołowi. Na osobną pochwałę zasługuje scenografia – gigantyczny magiel, który poza oczywistymi skojarzeniami, dzięki różnym pomysłowym patentom był niczym dodatkowy aktor na scenie.

Podsumowując – bardzo lubię przedstawienia, które potrafią zamknąć się w dwóch godzinach. „Odysowi…” się udało. Mamy 90 minut niezłej jazdy w towarzystwie pełnych pasji i zaangażowania aktorów, która być może (jazda, nie pasja) nie zmieni niczyjego życia, za to jest przyjemnym zwieńczeniem zimowego wieczoru.

2018, luty

ILUZJE

Iwan Wyrypajew

reż. Wojciech Urbański

premiera 3 lutego 2018

Kiedy pytają mnie (a często pytają) po co właściwie chodzić do teatru, to mówię, że (nie, nie po katharsis, nie żeby się odmóżdżyć, nie - żeby podziwiać kreacje – aktorskie i na aktorach; choć to wszystko troszkę też), no więc mówię, że po to, że prawdopodobnie opowiedzą mi tam ciekawą historię, że być może pokażą coś, czego nie widziałem dotychczas, że wyjdę po spektaklu o nutkę albo całą pięciolinię bogatszy/uboższy, ale - na pewno inny. No więc po to.I właśnie po taką historię idźcie na Iluzje. Pewien bowiem jestem, że obejrzawszy je… ostrożniej będziecie mówić o kimś, że „ma poczucie humoru”.

Piękny spektakl o życiu i całej reszcie i kolejny rewelacyjny dyplom studentów IV roku Wydziału Aktorstwa AT. Chapeau bas!

2017, grudzień

MARAT/SADE

Peter Weiss

opr. i reż. Wawrzyniec Kostrzewski

premiera 8 grudnia 2017

Zlękniony wybierałem się na Miodową, mając w pamięci Marata z Narodowego sprzed kilku lat i moją nim udrękę. Obejrzałem i zaświadczam – proszę się nie lękać, gdyż reżyser ze studentami IV roku Wydziału Aktorstwa stworzyli przedstawienie po prostu olśniewające.

Marata można „zrobić” i o współczesności i o historii i o rewolucji i o wariatach. Oraz – o tym wszystkim na raz. W Collegium Nobilium chyba najgłośniej pada pytanie – jak daleko można pójść w obronie różnych wartości, oraz – co to znaczy – za daleko, oczywiście mówiąc w pewnym uproszczeniu. Całe szczęście bez bezpośrednich odniesień do tu i teraz (a można byłoby), no może z wyjątkiem sceny w Zgromadzeniu Narodowym, cudownej, zupełnie jakbyśmy oglądali audycję publicystyczną w jednej czy drugiej telewizji.

2017, listopad

TRZY SIOSTRY

Antoni Czechow

reż. Grzegorz Chrapkiewicz

premiera kwiecień 2017

Agata Różycka, Dominika Kryszczyńska i Eliza Rycembel (Olga, Masza i Irina) są - mówiąc najkrócej - olśniewające. Hanna Skarga (Natalia), także obdarzona magnetyczną wręcz charyzmą, gra piękną choć okrutną i bezduszną szwagierkę sióstr. Bank talentów rozbija jednak rolą doktora świetny Mateusz Kmiecik, chyba najmniej zdolny do życia w tym - czechowowskim i tak bardzo oddalonym od Moskwy - świecie. Ale doktor jest już stary i on jako jedyny bywalec dworu Prozorowów nie ma już absolutnie żadnych złudzeń.

I dla ról bardzo utalentowanych młodych aktorów zdecydowanie warto Trzy siostry zobaczyć, zresztą rozniosło się po mieście, że spektakl dobry, więc w TCN komplety, a i młodzież licealna – jak wiadomo – widz trudny – grzecznie oglądała i w komórki nie patrzała. Mam tylko jedno spostrzeżenie - ździebko dusiłem się na tej małej scenie, małej widowni i w tym małym świecie, owszem, o to poniekąd u Czechowa chodzi, ale wyszedłem z Trzech sióstr ściśnięty (w sensie emocjonalnym) i było mi niekomfortowo.

2017, październik

OTELLO

Feridun Zaimoglu i Gunter Senkel na podst. Williama Szekspira

reż. Grażyna Kania

premiera 6 października 2017

Otello na deskach TCN jest spektaklem momentami nieprawdopodobnie wulgarnym, momentami - dojmująco pięknym, a w całości – jednym z najlepszych, jakie można teraz oglądać na stołecznych deskach. Aktorzy grają świetnie, wszyscy. To, że z poświęceniem i technicznie znakomicie – zabrzmi jak banał, ale wsłuchajcie się w jedenastozgłoskowiec, którym się posługują, przecież tam wcale nie słychać wiersza. A jednak – jest poezją! Wciągnięty w ten brudny ale i liryczny szekspirowski świat słuchałem i patrzyłem na scenę z niedowierzaniem i z zachwytem, przez dwie i pół godziny, które mijają niepostrzeżenie, bo nie ma tam ani jednego zbędnego słowa, pauzy czy – gestu.

O czym jest ten Otello? No właśnie chyba najbardziej o słowach, które zabijają, z czego dziś dojmująco zdajemy sobie sprawę, ale jak to u Szekspira – jest tam także i zawiść, i zazdrość, i krew, i okrucieństwo i bezbrzeżna, ogromna samotność, z najsmutniejszą sceną świata, wciskającą w fotel - pożegnalną rozmową Jaga z Emilią.

2017, wrzesień

MĘDROLE

wg. Józefa Tischnera Filozofii życia po góralsku

reż. Małgorzata Flegel

premiera 23 września 2017

Nie chciałbym, żeby zabrzmiało protekcjonalnie, ale młodzież zdolna, a spektakl – sympatyczny. Oczywiście - jak ktoś nie lubi poczucia humoru ks. Tischnera albo góralskiej gwary, niech się lepiej od Mędroli trzyma z daleka, ale każdy przyzna, że studenci prof. Flegel wykonali gigantyczną pracę przy opanowaniu (i wygłoszeniu) tekstu w bardzo trudnej gwarze, ufam więc, że egzamin z techniki mowy zdany koncertowo, a całość zaśpiewana i zatańczona z wdziękiem, jak na studentów wydziału Aktorstwa Teatru Muzycznego przystało. Generalnie - dziewczyny czuły się na scenie swobodniej niż chłopcy, a spośród dziesięciorga aktorów zwróciłem szczególną uwagę na dwoje, ich scenki solowe były zachwycające, warto nazwiska Magdy Howorskiej i Błażeja Stencla zapamiętać.

Do tego miodu też łyżka dziegciu – otóż sala im. J. Kreczmara w budynku AT niespecjalnie nadaje się na taki spektakl. Jest tam niedobra akustyka, słowa aktorów odbijają się od pustych ścian i trzeba się bardzo skupiać, żeby zrozumieć i tak podawany gwarą tekst.

2017, marzec

PELIKAN. ZABAWA Z OGNIEM

August Strindberg

reż. Jan Englert

premiera 27 lutego 2017

Jeśli macie jakieś kłopoty w rodzinie, czy też nie czujecie się szczęśliwi bądź spełnieni, te jednoaktówki są właśnie dla Was. Będą jak miód, jak plaster, jak antidotum. Żartuję trochę… Przypomniało mi się przy okazji, że za dawnych lat, jak już było naprawdę źle i nawet ocet kończył się w sklepach, Teatr Telewizji zawsze dawał Strindberga. Albo Ibsena. Żeby widz wiedział, że może być jeszcze gorzej.

Właściwie ten spektakl mógłby być pokazany w dowolnym teatrze i nie byłoby wstydu. Gdyby ktoś nie wiedział, że to dyplom, nie zgadłby. Młodzi aktorzy grają świetnie, profesor Jan Englert – jak sądzę – bardzo pilnował, żeby nie przeszarżowali, a stwarza Strindberg tu kilka możliwości, szczególnie trudne zadanie miał grający Fryderyka Kamil Studnicki, zagrał rewelacyjnie, gdzieś już przy granicy szaleństwa i niemożności, ale bez jej przekraczania. Gerda Marii Sobocińskiej i śliczna, i utalentowana. Mateusz Kmiecik sprawdził się także jako szwarc-charakter, w drugiej części trudna rola Huberta Paszkiewicza, fajne epizody Filipa Krupy i Joanny Białas, i znów bardzo dobry Bartosz Mikulak. I pewnie będzie niedługo o nich wszystkich głośno, trzymajmy kciuki, bo są bardzo utalentowani. I do tego w tym wypadku - poprowadzeni przez świetnego reżysera.

2017, luty

ICOIDI

na podstawie filmów Larsa von Triera

reż. Maja Kleczewska

premiera 4 lutego 2017

Dobrze, że Maja Kleczewska zrealizowała ten spektakl ze studentami AT, mieli okazję zagrać u głośnej i wziętej reżyserki. Źle, że przedstawienie niestety niezbyt udane. No ale w sumie dyplomy nie robi się po to, żeby się nimi zachwycała krytyka (choć byłoby też miło), a po to, żeby miastu i światu pokazać talenty, żeby młodzi aktorzy poznali rozmaite estetyki i żeby potem odnaleźli się bez problemu w Kwadracie i w Nowym.

Przechodząc wraz z publicznością na widownię (bo rzecz zaczyna się dziać już przy kasie), tytułowi idioci próbują sprzedawać publiczności rozmaite gówienka, wchodzą między rzędy i namawiają widzów do zakupu, co już widziałem u Rubina w Powszechnym w Każdy dostaje w to, co wierzy. Nie znoszę takiego „angażującego” teatru, może młodsi widzowie byli zachwyceni, ale jak patrzyłem na widownię (bo byliśmy kamerowani i pokazani na ekranie), to raczej nie. Ponadto aktorzy na początku strasznie krzyczą, czego również nie lubię, gdyż krzyk jest objawem bezradności, a ja bym wolał, żeby aktorzy na scenie nie byli bezradni.

Druga część zdecydowanie lepsza, dziewczyny świetne, szczególnie Erika Karkuszewska, która ma za sobą dużą rolę w Bollywoodzie. Warto także zwrócić uwagę na Martę Wągrocką, jej Karen jest faktycznie jakby żywcem wyjęta z von Triera.

W opisie spektaklu czytamy, że „jest dla widzów dorosłych”. Bez przesady, aktorzy i aktorki bielizny nie zdejmują. Mikroportów jednak też nie, wyglądają więc jakby cierpieli na jakąś dolegliwość ortopedyczną. Może to i w sumie lepiej, bo zupełnie nagi aktor z przypiętym mikrofonem wygląda jeszcze głupiej.

2016, październik

OSAMA BOHATER

Dennis Kelly

reż. Jacek Poniedziałek

premiera 5 października 2016

Tekst Dennisa Kelly’ego niestety się zestarzał. Został napisany co prawda zaledwie 11 lat temu, ale diagnozy, język i w ogóle przekaz całości, dziś jest - najkrócej mówiąc - ździebko naiwny. Gary pisze kontrowersyjne wypracowania broniące bin Ladena, tak przynajmniej są odczytywane przez ograniczonych rówieśników, wygłasza też kontrowersyjne i niepopularne sądy, otoczenie więc uważa go za broniącego terrorystów głupka, – i w konsekwencji – sam zostaje obwiniony o niepopełnione występki. Wszystko kończy się źle. Przekleństwa mieszają się z bluźnierstwami (soczyście przetłumaczonymi przez reżysera), a na zakończenie nieco egzaltowana diagnoza stanu rzeczy.

To dyplom, więc spektakl, który ma pokazać możliwości młodych aktorów. Owszem – pięcioro studentów robi, co może, żeby ten tekst sensownie zagrać, ale – po pierwsze - taka dosłowna brutalność na scenie już chyba nie robi wrażenia, czas Sarah Kane minął, jakoś mnie to wszystko zirytowało a nie poruszyło, a – po drugie – niczego nowego w sprawie terroryzmu (na każdą skalę) się nie dowiedziałem.