TEATR ŻEROMSKIEGO W KIELCACH

2023, czerwiec

KOPRODUKCJA Z TEATREM ŁAŹNIA NOWA

JAK NIE ZABIŁEM SWOJEGO OJCA I JAK BARDZO TEGO ŻAŁUJĘ

Mateusz Pakuła

reż. Mateusz Pakuła

premiera 20 stycznia 2023

Ojciec naszego bohatera (Wojciech Niemczyk) ma raka trzustki, wiadomo, że to wyrok, pytanie tylko – jak bardzo odroczony. I nasz bohater (świetni Andrzej Plata i Jan Jurkowski) o tym odroczeniu nam opowiada, zdaje relację ze zinstytucjonalizowanego i prywatnego umierania na raty. Cóż, nie wygląda to umieranie dobrze, nie ma w nim nic pięknego - brzydota, fetor, rozpad ciała i trudny do opisania fizyczny ból. Ulgę przyniesie dopiero śmierć. Do tego dołóżmy brak empatii i delikatnie mówiąc - kontrowersyjnie działającą w czasie epidemii służbę zdrowia, na kieleckim oddziale paliatywnym - słyszymy - pod żadnym pozorem nie mogło być z chorymi najbliższych, ale ksiądz mógł sobie chodzić po całym szpitalu gdzie tylko i jak tylko chciał.   

Są w tym spektaklu także momenty zupełnie zabawne, (fantastyczne epizodziki Szymona Mysłakowskiego), o babci obrażonej, że nie wokół niej to zamieszanie, o próbującym nie popełnić faux-pas przedsiębiorstwie pogrzebowym, czy - o chamskim ordynatorze, nazwanym tu ch…m z wąsami. Uprzedzam jednak,  te pogodne skądinąd kontrapunkty jeszcze bardziej wciskają w fotel. Ciekawe, dlaczego?  

Może dlatego, że oglądamy rzecz niesłychanie intymną, poruszamy się przy bardzo cienkiej granicy, obserwując na scenie jedną z dramatis personae - brata naszego bohatera (grającego na klawiszach Marcina Pakułę). 

2023, kwiecień

koprodukcja z

NOWYM TEATREM W WARSZAWIE

LUDWIG
Jan Jeliński

reż. Jan Jeliński

premiera 25 czerwca 2022

Jakąż to trzeba było mieć fantazję (i ileż pieniędzy), żeby zbudować coś takiego jak Schwanstein… Cóż, w swoim cacuszku król przemieszkał raptem kilka miesięcy, ale nawet jeśli dokonania polityczno-gospodarcze Ludwiga nie są dziś jakoś powszechnie analizowane, to zamek który poń pozostał,  jest największą atrakcją turystyczną współczesnych Niemiec. A to niemało, prawda?

Ktoś powie, nie bez racji, że spektakl właściwie jest o tym, że bycie gejem (zwłaszcza stosunkowo jak na owe czasy wyautowanym) i - wykonywanie zawodu króla, nie chodzi ze sobą w parze. Najdobitniej chyba mówi o tym dowodzący bawarskim wojskiem brat Otto, sugerując, że pacyfizm i w ogóle cała kompleksja  Ludwiga są kpiną z żołnierzy, których wysyła na wojnę, na śmierć. Ciekawe zatem, czy gdyby Ludwig mniej ostentacyjnie adorował pięknych aktorów, jakoś wypełniał małżeństwie obowiązki, gdyby założył taką maskę maczowskiej męskości, to - przeszedłby do historii jako mąż stanu, a nie „księżycowy król” – jak go nazwano? I może dopiero po dekadach historycy dogrzebaliby się – jak wypadku wielu jego kolegów po fachu – jakichś tam homo-miłostek? Ciekawe. W każdym razie miał Ludwig i odwagę i jednak możliwość bycia sobą w jakimś przynajmniej stopniu, za historia wystawiła mu wysoki rachunek - przeszedł na jej karty jako lekko stuknięty ale dość mocno nawiedzony fircyk. I to jest dość okrutne. 

2022, grudzień

UCIEKŁA MI PRZEPIÓRECZKA

Stefan Żeromski

oprac. Krystyna Duniec, Paweł Sablik

reż. Michał Kotański

premiera 30 grudnia 2022

Noblesse oblige, skoro tekst Patrona, to oczywiście – reżyseruje Dyrektor. I aż dziwne, że z tak wyraźnym tropem nikt chyba nie zwrócił uwagi, że to przedstawienie tak naprawdę jest palimpsestem.

Ab ovo. Przełęcki – jak pamiętamy - przyjeżdża do Porębian, żeby stworzyć uniwersytet ludowy, zakochuje się w nim Smugoniowa, że wzajemnością, Sieniawianka chce dać pieniądze na tę szkołę, ale jest nieco nieogarnięta, nie wszystko – mówiąc w skrócie – się układa, wybucha skandal, Przełęcki wyjeżdża. W kieleckim przedstawieniu Smugoniowa jest główną bohaterką, nie Porębski, feministycznej poświaty nad tą premierą nikt nie skrywał, przeciwnie; prof. Duniec oprócz wkładu w opracowanie tekstu przeprowadziła rozmowy z dwiema kieleckimi polonistkami i o Żeromskim w dzisiejszej szkole i – o dzisiejszej szkole w ogóle. I były to rozmowy ciekawe, bardzo jednak gorzkie, o kompletnym niezrozumieniu (delikatnie mówiąc) dzisiejszej edukacji przez stosowny resort.

2022, listopad

ALE Z NASZYMI UMARŁYMI

Jacek Dehnel; adapt. Mateusz Kmiecik

premiera 2 kwietnia 2022

Nie potępiałbym aż tak w czambuł tego czy innego lokalnego polityka, który chciał cenzurować to przedstawienie. Bo – po pierwsze – każdy z nas ma święte i niezbywalne prawo zrobić z siebie (raz na jakiś czas) idiotę, a po drugie – gdyby nie ów nieszczęsny atak na świątynię Teatru, o tym świetnym spektaklu usłyszeliby tylko teatromani, a tak – to nieprzebrane tłumy walą drzwiami i oknami, gdyż każdy chce zobaczyć TĘ scenę, której tam oczywiście nie ma. Jest natomiast inna, którą bym jednak usunął, zapewne dlatego, że jestem pruderyjny i wydaje mi się niepotrzebna i trochę temu spektaklowi zabiera. Będziecie wiedzieć - która. Może warto też uprzedzić, że rzecz jest niesłychanie wulgarna, w cudownie zresztą zabawny sposób, język i słuch dramaturgowi służą; język mediów, którym część z naszych bohaterów bezwiednie się posługuje, zostaje tutaj bezlitośnie wykpiony, były kwestie, które wywołały u publiczności fontanny łez ze śmiechu.

Mamy oczywiście do czynienia ze spektaklem głęboko patriotycznym, z tym, że jest to ten patriotyzm nowoczesny, taki nie stroniący od niepolitycznych niekiedy wycieczek do kwestii i osób w Polsce tabuizowanych. Oto na cmentarzu pod Bochnią wstają z grobów umarli, a relację z tych niepokojących wydarzeń nadaje telewizja, ta „właściwa” – dodajmy, okropnie śmieszny w roli reportera Wojciech Niemczyk. No i wobec tej epidemii zmartwychwstań stanowisko muszą zająć Najważniejsi. Niestety, zajmują - zwracam uwagę na fantastycznego Andrzeja Platę w roli premiera (w ogóle cały zespół Żeromskiego odnajdujemy w znakomitej kondycji), brawa także dla charakteryzacji, scenografii oraz rewelacyjnej muzyki Nagrobków.

2021, październik, Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych

KLĄTWA RODZINY KENNEDYCH

Jolanta Janiczak

premiera 27 lutego 2021 

Klątwa czy tylko ciąg przypadków? Może samo nazwisko Kennedy jest zwiastunem nieszczęścia, a może istnieje jakiś gen, który uniemożliwia posiadaczom tegoż nazwiska na szczęśliwe życie? A może – to kara boska za Rosemary? Losy Kennedych obserwujemy właśnie przez pryzmat siostry JFK’a, która z powodu swojej – powiedzmy – niestabilności trafia na oddział psychiatryczny, a następnie, po wykonaniu bezsensownego w jej przypadku zabiegu lobotomii wegetuje w zamknięciu, ukryta przez rodzinę przed światem.

Tym razem oglądamy spektakl i dość łatwy (choć nieprzyjemny) w odbiorze i komunikatywny, ta opowieść – choć pokazana z charakterystycznym dla Wiktora Rubina dystansem – jednak jakoś porusza, to bez wątpienia zasługa odtwórczyni Rosmeary – Karoliny Staniec. Znakomita w roli matki prezydenta – Joanna Kasperek, bardzo dobra rola Bartłomieja Cabaja (JFK), a także Beaty Pszenicznej, która gra stale na scenie obecną – niczym przestrogę, prawie niemą Siostrę Mary z cudownymi ptaszkami w zakonnym nakryciu głowy.

2021, październik

ZARAZA

Neil Bartlett

premiera 9 października 2021

Cóż, było tylko kwestią czasu sięgnięcie przez teatr po ten tekst i mamy oto - co prawda zaadaptowaną, ale zupełnie wierną Camusowi - Zarazę w Kielcach. Czy to jest spektakl, który wejdzie do historii? Nie. Czy dobrze się go ogląda? Tak. O czym rzecz? Oczywiście o „kondycji człowieka”. I może tyle, wszak Dżuma to i kanon i arcydzieło (oraz lektura) - więc streszczanie spektaklu bardzo jednak bliskiego oryginałowi byłoby obraźliwe.

Scena jest wyłożona lustrami, przypomina trochę zimną salę szpitalną, a może nawet prosektorium, w roli rekwizytów mamy pięć foteli na kółkach, jedną walizkę i plik gazet, a  w projekcjach daty, liczby chorych, zachorowań, zgonów; wreszcie – jest pięcioro głównych bohaterów i pięć postaw wobec zarazy. I oczywiście wiemy, jak się ta opowieść zacznie – dr Rieux zauważy na klatce schodowej zdechłego szczura…

2021, marzec

≈[prawie równo]

Jonas Hassen Khemiri

reż. Una Thorleifsdottir

premiera 16 marca 2019

Wpadam w nieokiełznanie dobry nastrój, gdy na „krytykę kapitalizmu” pozwalają sobie mieszkańcy najbogatszych krajów świata, naturalnie nikomu nie odbieram prawa do krytyki niczego, uważam tylko, że uczucie obrzydzenia, którym zdarza im się darzyć własną zamożność, ma swój nieodparty urok. To tak na marginesie.

2017, grudzień

1946

Tomasz Śpiewak

reż. Remigiusz Brzyk

premiera 16 grudnia 2017

Jestem trochę w kropce, bo zupełnie nie lubię publicystyki w teatrze oraz nie mam żadnych złudzeń, że jeszcze zdarzy się w kraju naszym sytuacja jak z Dziadami Dejmka, że po wystawieniu tego czy innego spektaklu dojdzie do CZEGOŚ. Nie dojdzie, o tym jest zresztą Proces Lupy. No więc w 1946 sceny z najwyraźniejszymi odniesieniami do współczesności po prostu mnie rozeźliły.

Ale uniesiony byłem i porażony jednocześnie sceną w szpitalu, w którym próbowano zidentyfikować ciała zabitych, nieprawdopodobnie mocno zabrzmiał - beznamiętnie, jakby urzędowo recytowany - list kieleckiej aktorki, Elżbiety Kowalewskiej, która musiała z Kielc uciekać przed antysemityzmem, wreszcie – poruszający finał z bzdurami ks. Skargi (pomysł z audiobookiem fantastyczny). Choć samo zakończenie z wierszem zbyt łopatologiczne, początek zaś – jakkolwiek rozumiem intencje autorów – ździebko nużący.

Czytam opinie, że to spektakl „trudny” ale „ważny”. No nie wiem, nic trudnego tam moim zdaniem nie ma, świetnie zagrane, ale pół godziny za długie. Krótsze znacznie mocniej walnęłoby obuchem. 

2017, sierpień

ZABIĆ CELEBRYTĘ

Radosław Paczocha

reż. Gabriel Gietzky

premiera 8 kwietnia 2017

Niby lekko, łatwo i przyjemnie, a jednak zgaga zostaje. Bo rzecz wcale nie jest - jak mogłoby się wydawać - o celebrytach i niemożności życia bez fejmu, a - o nas, o widzach, spragnionych jeszcze bardziej pikantnych, jeszcze wulgarniejszych, jeszcze obrzydliwszych widowisk. I – co może ważniejsze – jeszcze większych dupków i idiotów, którzy tę rozrywkę nam dostarczają.

Jason Taverner, bardzo popularny celebryta telewizyjny budzi się któregoś dnia w szpitalu psychiatrycznym i ze zgrozą stwierdza, że nikt z personelu zupełnie go nie kojarzy… Jak to się stało i jak żyć będąc nikim (a mówiąc ściśle – mechanikiem samochodowym) – oto jest pytanie, na które Jason będzie próbował odpowiedzieć. Całość ze słodkimi proustowskimi wtrętami, zresztą W poszukiwaniu straconego czasu, a szczególnie tom drugi, jest równorzędnym bohaterem tej historii, nieco slapstickowo, ale sprytnie i zabawnie przez autora „osadzonym”. W ogóle fajnie napisany tekst, może tylko sen Jasona o dobrej telewizji jest o jedną śliwką w tym kompocie za dużo.  Andrzej Plata do roli celebryty jest jakby urodzony, świetna także Zuzanna Wierzbińska  w roli cudownie wyuzdanej Mary Sue. 

2017, kwiecień - 37. Warszawskie Spotkania Teatralne

HARPER

Simon Stephens

reż. Grzegorz Wiśniewski

premiera 8 października 2016

Trochę mi się podobało, a trochę nie. 

Bardzo dobry jak zwykle Wojciech Niemczyk, fajnie rozwija się Adrian Brząkała (Mgnienie w Polonii), świetna scenografia, a scena w wannie – słodka. 

Ale… Magdalena Graziowska wydała mi się za młoda na rolę Harper, ma 32, wygląda na 22, a ma grać rozchwianą emocjonalnie 40-latkę. W ogóle sprawia wrażenia córki a nie żony własnego męża, z całym szacunkiem do pana Artura. Coś tam po prostu nie działa, motywacje granej przez nią bohaterki są mi obce. Poza tym nieznośne były wstawki bardzo głośnej muzyki, chwyt nieuzasadniony, nikogo nie trzeba było budzić, a publiczność zatykała uszy palcami. Rozmowa z matką (Joanna Kasperek) – jakoś nieszczera. Tzn. nieszczera w nieszczerości.