TEATR ATENEUM

2024, luty

NAPIS

Gérald Sibleyras

reż. Artur Tyszkiewicz

premiera 24 lutego 2024

Mamy oto elegancką kamienicę, do której wprowadzają się nowi lokatorzy. Zaledwie dwa tygodnie później w windzie pojawia się napis (excusez le mot) Lebrun = chuj.  Przestroga? Zemsta? Pomyłka? Pan Lebrun próbuje zrozumieć motywacje autora tegoż nieprzyzwoitego hasła, najprawdopodobniej chodzi po prostu o innego Lebruna – tak pojawienie się inkryminowanego napisu tłumaczą mu lokatorzy z 1. piętra. Żeby  uniknąć w przyszłości podobnych sytuacji i lepiej poznać swoich sąsiadów, Lebrunowie organizują dla nich małe przyjęcie… 

Napis jest najlepszą graną obecnie komedią w Warszawie. Uprzedzam jednak, cytując wieszcza, że historia to wesoła, a ogromnie przez to smutna: ten tekst (wydawało mi się, że ździebko archaiczny, ale - nie) jest dojmującym i bardzo niestety trafnym studium kabotyństwa oraz wyprowadzonej poza granice rozsądku poprawności politycznej.

2024, styczeń

HISTORIA JAKUBA 

Tadeusz Słobodzianek

reż. Aldona Figura

premiera 13 stycznia 2024

Scena, na niej krzesło, światło, aktor i - tekst. To wszystko. I uwierzcie, nie można się oderwać od tej  historii opowiedzianej w tak przecież ascetycznych warunkach. Niepodobna się z niej wylogować, bo wciąga niczym hydra – każdą kolejną sceną i każdym pojawiającym się w tej  opowieści bohaterem. Mamy oto powstałą na podstawie faktów opowieść o życiu księdza, który już jako dorosły człowiek dowiaduje się, że jest Żydem. Co Jakub z tym faktem zrobi? Przed jakimi wyborami stanie? I czy w ogóle – jakikolwiek wybór ma?

2023, październik

WARIACJE ENIGMATYCZNE

Éric-Emmanuel Schmitt

reż. Artur Tyszkiewicz

premiera 21 października 2023

Najkrócej – do mieszkającego na końcu świata pisarza noblisty (Krzysztof Tyniec) przyjeżdża dziennikarz (Grzegorz Damięcki), żeby z  tym unikającym i ludzi i  mediów samotnikiem przeprowadzić wywiad i ten wywiad – cóż - nie za bardzo wyjdzie. Nie mogę więcej napisać, żeby barbarzyńsko nie zaspojlerować, ale ponieważ moje uwagi dotyczą właśnie tego, co się z obu mężczyznami będzie działo dalej,  więc spróbuję jakoś ogólnie.

Otóż - nie uwierzyłem w tę historię zupełnie. Sądzę, że jest wydumana, nieprawdopodobna.  Owszem, może wzruszać, gdyż Wariacje są również love story (widzki ukradkiem sięgały po chustki), rości sobie pretensje moralizatorskie, jest też pewnym zaczynem rozważań o sztuce i jej granicach, tak, wiele można o tym tekście powiedzieć, ale nie to, że ta historia mogła się wydarzyć. A ponieważ w Ateneum pokazano ją całkowicie realistycznie, choć z realizmem wspólnego ma niewiele, coś mi się tu nie zgadzało… Możliwe zatem, że rzecz spodoba się widzom o innej od mojej wrażliwości, tym bardziej, że część widowni wyszła z premierowego przebiegu w stanie widocznego poruszenia. Bywa i tak. Ale…

2023, kwiecień

ZESŁANIE CZYLI ANTY-TRAGEDIA SYBERYJSKA

Konstanty Wolicki

reż. Mikołaj Grabowski

premiera 22 kwietnia 2023

Zgodnie z tytułem momentami jest zupełnie zabawnie, choć niewiele mogłoby na to wskazywać, mamy oto bowiem tekst żyjącego w XIX wieku szlachcica, który zostaje zesłany na Syberię. Jak się jednak okazuje absurdy carskiej Rosji, z którymi przyszło się Wolickiemu zmierzyć i które w swoich wspomnieniach opisał, miały w sobie coś mrożkowsko zabawnego, np. opowieść o walce z robactwem była cudownie zabawna (i brawurowo przez Dorotę Nowakowską zagrana). Cóż, miał nasz Autor jednak wiele szczęścia, został bowiem dyrygentem orkiestry w Tobolsku, co pozwoliło mu na względnie dobre życie na zsyłce, nie mam pewności, czy gdyby nie ten fakt, to jego wspomnienia miałyby aż tak pogodną tonację. Mamy tu również mniej przyjemne opowieści, dość dokładna instrukcja a następnie opis chłosty, której Wolicki był świadkiem, epatuje wręcz okrucieństwem. Rzecz jest najkrócej mówiąc o tym, że Rosja – i wówczas, i dziś – to przede wszystkim stan umysłu.

2023, luty

WZRUSZ MOJE SERCE

Hanoch Levin

reż. Artur Tyszkiewicz

premiera 18 lutego 2023

To bardzo ładny spektakl, ale mam kilka pytań, na przykład – dlaczego tak istotną rolę pełni na scenie kubeł na śmieci, albo – dlaczego Julia Kijowska gra dwie postaci oraz - dlaczego ma tak okropną sukienkę, czy też – czy dźwięki perkusji musiały nam towarzyszyć przez cały spektakl? (Z całym szacunkiem oczywiście dla kunsztu Piotra Maślanki). Wreszcie – dlaczego Pszoniak ni w 5 ni w 9 pojawia się w telewizorze? Ale to może dobrze, że po obejrzeniu spektaklu są pytania, może wybiorę się raz jeszcze, żeby spróbować na nie odpowiedzieć.  

Ale przede wszystkim po to, żeby raz jeszcze zobaczyć Łukasza Simlata i Grzegorza Damięckiego, których role można bez przesady nazwać kreacjami. Z moich rozmów z widzami tego przedstawienia wynika, że dokonał się podział na dwie dość równe grupy (jak to w Polsce bywa) - na miłośników roli Sędziego Lamki i miłośników roli Pszoniaka.

Marek Koterski

reż. Piotr Ratajczak

premiera 4 czerwca 2022

Najpierw był tekst dla teatru, później dopiero kultowy film, zdarzyła się po drodze nawet opera, mamy wreszcie i spektakl. Oczywiście, nie da się uciec od porównań z filmem, widzowie – jak podsłuchiwałem – głosowali kto za Kondratem, a kto za Cywką,  czy - który Sylwuś lepszy, ale w przedstawieniu jakichś wyraźnych odniesień do obrazu Koterskiego nie ma, a i niewyraźnych też nie dostrzegłem. Jak sądzę – to istotna informacja dla widzów, których motywacją jest obejrzenie swojego ulubionego filmu na deskach teatralnych. To nie tu.

Adam Cywka wreszcie w roli godnej talentu tego znakomitego aktora, w ogóle przedstawienie jest znakomicie zagrane, tekst jest niełatwy, jak pamiętamy – to poezja i fraza niemalże fredrowska, gdzie każde zająknięcie będzie słyszalne, jak to z wybiciem z rytmy bywa, a dubelka w teatrze przecież nakręcić nie można.

2022, maj

TO WIEM NA PEWNO

Andrew Bovell

premiera 21 maja 2022

Mamy oto kochającą się rodzinę (proszę nie wierzyć doniesieniom medialnym, że „dysfunkcyjną”, czy „toksyczną”, przeciwnie) - małżeństwo w średnim wieku – Annę i Jacka - z czworgiem dorosłych dzieci. Najstarsza córka Pola ma już własną rodzinę, jest kobietą ambitną kobietą, mocno poświęconą swojej pracy; Ben robi karierę w bankowości, najmłodsza Róża właśnie wróciła z podróży po Europie, a Marek… Cóż, o Marku wiemy najmniej. Może tyle. Tyle? Tak, tyle. Bowiem pisanie co się wydarzy w tym przedstawieniu jest po prostu barbarzyństwem, zapewniam jednak, że nie da się wylogować z historii tej szóstki długo po wyjściu z teatru.

Agata Kulesza zagrała matkę fantastycznie, z użyciem (jakkolwiek to zabrzmi) palety wszystkich emocji – od milczenia, szeptu czy zawoalowanej ironii po wbijającą widzów w fotele furię, wręcz wrzask rozpaczy czy bezsilności. To bez wątpienia jedna z najlepszych kreacji sezonu. Jacek dla odmiany jest cichy, jakby zahukany, ale… z drugiej strony - proszę zwrócić uwagę choćby na awanturę, jaką (słusznie zresztą) zrobił Benowi,  w pozornie tylko łatwej  roli Jacka Przemysław Bluszcz jest po prostu znakomity.

W dorosłe dzieci wcielają się Paulina Gałązka, Waleria Gorobets, Jan Wieteska i Paweł Gasztold-Wierzbicki, i nazwisko p. Pawła, studenta IV roku AT, radziłbym zapamiętać, rozmowa granego przezeń Marka z rodzicami i z Różą po prostu chwyta za gardło, proszę zauważyć, po jak cienkiej granicy aktorzy się w niej muszą poruszać, szczególnie właśnie Marek, ta scena jest aktorskim i reżyserskim majstersztykiem.

2022, styczeń

UCIEKINIERKI

Pierre Balmade i Christophe Duthuron

reż. Wojciech Adamczyk

W środku nocy, gdzieś na odludziu, dwie kobiety próbują złapać stopa. Obie – zgodnie z tytułem – uciekają, starsza – z domu opieki a młodsza – z domu rodzinnego. Dokąd ten gigant je zaprowadzi? 

Cóż, spędziłem całkiem beztroski czas w Ateneum, jednak tekst pozostawił we mnie pewien niedosyt. Psychologicznie było to bowiem dość miałkie, przeszło mi nawet przez myśl, że autorzy trochę ze swoich bohaterek kpią, czy -  nie do końca poważnie je traktują; a jak na komedię – nie było to aż tak śmieszne. Postać niegdyś rozerotyzowanej starszej pani, której zdarza się przekląć jak szewc – jest po prostu pogodna, zwłaszcza w zetknięciu – co można łatwo przewidzieć – z żyjącą niczym mniszka i bardzo ułożoną młodszą przyjaciółką. Na miejscu autorów bardziej pobaraszkowałbym z tekstem, i bieg zdarzeń i finał – były mocno przewidywalne.

2021, czerwiec

DON JUAN ALBO KAMIENNA UCZTA

Molier

reż. Mikołaj Grabowski

premiera 11 czerwca 2021

Molier czy żart z Moliera? Oto jest pytanie! Zadaję - nie żeby efekciarsko rozpocząć ten krótki tekst, a dlatego, że to chyba najistotniejsza kwestia gdy spróbujemy zrozumieć ten spektakl. Oczywiście, rzecz o tym co tu i teraz, odniesienia do współczesności nie są zupełnie zawoalowane, np. Karolka i Małgośka są – żeby nie powiedzieć niemądrymi dziewuchami – to postawmy na: pobawionymi intelektualnej finezji wytworami mediów społecznościowych. Co jednak z tego faktu miałoby wynikać – no właśnie…

W roli tytułowej (Don Juana naturalnie, a nie kamiennej uczty) Tomasz Schuchardt. Bardzo cenię tego utalentowanego aktora, tutaj miał zadanie dość trudne, gdyż jego bohater jest typem spod ciemnej gwiazdy, dość nieinteresującym, no, ma jednak coś, co przyciąga doń kobiety. Czyżby pewną nutkę sadyzmu? W każdym razie w finale za wszystkie przewiny trafia go szlag, ale z jakichś powodów nie mamy wrażenia, że sprawiedliwości stało się zadość i że zło zostało ukarane. W każdym razie zstępuje Don Juan do piekieł w rytm dynamicznej muzyki dyskotekowej, rodem zza wschodniej granicy. Ciekawy pomysł, choć do dziś próbuję znaleźć jakiś sensowny trop tłumaczący takie właśnie sceniczne rozwiązanie. W roli Sgnarela – Dorota Nowakowska. P. Dorota zagrała fantastycznie, dlaczego jednak tę jednak męską rolę obsadził aktorką co się zowie, również nie udało mi się jednoznacznie ustalić ani zgadnąć.

Ivan Klima

reż. Jakub Krofta

Jak to jest „czarna komedia” - czytam na stronie Teatru – to ja jestem baletnicą. Najmocniej przepraszam, ale tam naprawdę nie było z czego się śmiać, rzecz jest raczej przerażająca niż śmieszna. Choć w sumie – może i zależy od tego, kto ogląda.

Mamy oto posiedzenie tytułowej ławy przysięgłych, która musi wydać wyrok w sprawie zabójstwa. Kłopot w tym, że skład jest niepełny (swoją drogą - co się stało z szóstym ławnikiem?), adwokat oskarżonego rezygnuje przed rozpoczęciem obrad, brakuje wreszcie oskarżonego. Sędzia jednak (znakomita Maria Ciunelis) nie widzi problemu, ława ma wydać wyrok. Ławnicy więc konfrontują się z własnym sumieniem, ze strachem, ale i ze sobą – jest wśród nich jeden, który nie ma w ogóle żadnych wątpliwości co do winy oskarżonego, a jakoś podejrzanie dużo wie o innych ławnikach (świetny Grzegorz Damięcki). Oskarżony się w końcu znajduje, dodajmy, że w stanie niekompletnym, a ława wydaje wyrok przy jednym głosie sprzeciwu, ten ławnik jako jedyny odważył się być nie tylko uczciwy, ale i odważny, dobrze wiedząc, jaką może zapłącić za swój sprzeciw cenę. I mielibyśmy piękne, mimo wszystko optymistyczne zakończenie, ale jest jeszcze ostatnia scena...

Ronald Harwood
reż. Wojciech Adamczyk

premiera 3 października 2020

Kwartet jest pogodnym spektaklem o miejscu sztuki w naszym życiu i – o starości, jeśli naturalnie starość może być „pogodna”. Nasi bohaterowie – mimo dokuczających „siątek”, zarówno ze strony ciała jak i umysłu, mimo dożywania swoich dni w domu seniorów, a nie z rodziną - próbują jakoś żyć, z zachowaniem szacunku dla siebie i współpensjonariuszy, co łatwe nie jest, bo mamy do czyniena z artystami, a więc indywidualistami. Sytuacja dość gwałtownie się pogarsza, gdy do trojga już oswojonych ze sobą bohaterów, dołącza była żona jednego z nich, która – o zgrozo - wcale nie ma zamiaru się dostoswać do ustalonych i praktykowanych tu zasad. Czy uda się zatem całej czwórce przygotować i wystawić tytułowy kwartet z Rigoletta? Zdradzę – uda się, co zresztą i tak wiadomo, bo to przecież komedia, a nie trzymający w napięciu moralitet.

To jest teatr taki już trochę pokryty - niesłychanie szlachetną, dodajmy - patyną, czy też „teatr jak kiedyś”, z aktorami, którzy w tym wypadku muszą być obsdadzeni po warunkach, bo młodsi zrobilibyby z tego tekstu okrutną farsę. A obsadę mamy w Ateneum gwiazdorską – Magdalenę Zawadzką, Krzysztofa Tyńca, Krzysztofa Gosztyłę i Marzenę Trybałę, która dubluje rolę Jean z Sylwią Zmitrowicz, i - choć w wypadku tych wspaniałych aktorów może zabrzmieć to nieco protekcjonalnie, zaryzykuję – wszyscy są świetni.

2019, grudzień

ŹLI ŻYDZI

Joshua Harmon

reż. Maciej Kowalewski

premiera 7 grudnia 2019

 Albo coś nie wyszło albo niespecjalnie zrozumiałem, dlaczego powinna mnie bawić półtoragodzinna awantura o wisiorek, pamiątkę rodzinną, z dwojgiem wrzeszczących na siebie aktorów, którzy zresztą niepotrzebnie przerysowali swoje role. Było to przeżycie dojmująco niezabawne, nie mające żadnego odniesienia do naszego kosmosu, z okropnym, egzaltowanym finałem, kompletnie nie pasującym do reszty tego spektaklu, ten skądinąd poruszający kontrapunkt koncertowo w Ateneum nie zagrał.

Może – po prostu - tekst ów, napisany przez amerykańskiego Żyda, o amerykańskich Żydach jest WŁAŚNIE amerykańskim żydowskim widzom dedykowany i wyrywać go z korzeniami z Ameryki nie należy? Nie wiadomo, czytam, że grane po całym świecie i że się podoba. Trudno mi w to uwierzyć.

Jedyny jasny punkt w tym spektaklu to Piotr Sędkowski (Jonah), starający się zachować jakąś normalność wśród swojej nie do końca zrównoważonej rodziny.

2019, listopad

DWÓR NAD NARWIĄ

Jarosław Marek Rymkiewicz

reż. Artur Tyszkiewicz

premiera 9 listopada 2019

Spektakl jest wciągającą zabawą z widzami, nic, tylko chwytać aluzje, odniesienia, żarty, cytaty, jak to u Rymkiewicza bywa, choć dalibóg trzeba mieć doktorat u prof. Janion, żeby wszystko od razu wyłapać. Jest i nieledwie kryminalna zagadka, nad którą głowiła publiczność się podczas antraktu, otóż – kim właściwie jest nieobecna na scenie Marylka i jaką rolę w jej życiu odegrał Doktor? I zwracam uwagę na scenę, która dość mocno mnie wbiła w fotel ze zdumienia – bo tekstu wcześniej nie znałem – jak Jenerał i Porucznik wysysają krew z Tadzia. To jednak dość mocna metafora biorąc pod uwagę i kontekst i autora, może przede wszystkim autora. Czy dziś napisałby tę scenę tak samo?

Niby można oglądać Dwór nad Narwią jako całkiem zabawną i frywolną opowieść o duchach, które nie chcą opuścić tytułowego dworu nad Narwią, o nieporozumieniach żywych z umarłymi itepe. Mamy jednak drugi akt, w którym ta fabuła ulega załamaniu, monolog Lutka przecież nie jest stylizowany, jest zupełnie współczesny, jakby niespójny z całym tekstem, inaczej przez Tomka zagrany. Po co pojawia się ten kontrapunkt? Więc - rzecz jest bardziej o żywych czy o umarłych? A duchy - to wolą, żeby zostawić ich w spokoju, nad Narwią, czy raczej - wciąż je zaczepiać, powoływać, hołdować, hołubić?

2019, maj

ŁOWCA

Dawn King

reż. Wojciech Urbański

premiera 11 maja 2019 

Mamy oto farmę Samuela i Judith, która niestety podupada, trochę z powodu podtopień, a trochę z powodu długiej choroby Sama. Małżeństwo nie potrafi sobie również poradzić z żałobą po utracie synka. Wszystko to grozi niewywiązaniem się z obowiązkowych dostaw. Odwiedza ich zatem bardzo młody William Bloor, tytułowy łowca (świetny Adrian Zaremba), żeby dowiedzieć się co tak naprawdę stało się u Coveyów, jakie są szanse na normalne funkcjonowanie tego gospodarstwa i na ile za jego stan odpowiedzialne są lisy.  Podczas swojego dochodzenia zadaje również pytania  o ich najbardziej intymne sprawy. Po co?

Poza tym, że to znakomicie zagrany i trzymający w napięciu thriller, Łowca jest również symboliczną, ale i realistyczną (to już zależy od widza) przestrogą przed pułapkami, jakie zastawia na nas „system” wziąłem w cudzysłów, bo nie tylko polityczny, każdy; co takiego robi z ludźmi, którzy są sobie bliscy, przed jakimi wyborami potrafi ich postawić w imię tzw. dobra ogółu i - jak zmienia znaczenie najbardziej fundamentalnych słów.

Ryszard Kapuściński

reż. Mikołaj Grabowski

premiera 30 marca 2019

 Mam właściwie jedną obserwację związaną z tym znakomitym przedstawieniem. Taką mianowicie, że ono nawet nie ukrywa, że jest o dziś i o teraz. Oczywiście, dobry teatr jest zawsze o tym, co tu i teraz, bez względu na to, czy mamy starożytne Ateny czy Etiopię za Hajle Selasje. Ale było mi z tym niewygodnie, bo pewnego rodzaju doraźność, taka zabawa znaczeniami i toposami, została mocno (choć przyznaję diabelsko inteligentnie) osadzona w przestrzeni politycznej wobec której próbuję być że tak powiem - na emigracji.

No ale marudzę, wszystko przecież jest dziś polityką. To, że jeden z aktorów kiedyś odrzucił rolę, a inną przyjął. To, że Cesarz jest wystawiany właśnie teraz, to, że o tym teraz piszę. I to, że na Cesarza nie sposób się dostać, bo wszyscy wiedzą, że.

2018, październik

ANTYGONA

Sofokles

reż. Agnieszka Korytkowska

premiera 13 października 2018

Czy można napisać po prostu, że „spektakl mi się podobał”? Czy Sofokles w ogóle może się „podobać”?  

Cóż takiego mówi nam dziś dwuipółtysiącletni tekst? I czy to w ogóle istotne? A skoro mamy XXI wiek, to może taki klasyczny dramat należy pokazać nowocześnie? Co to znaczy – nowocześnie? Tak, żeby gimnazjum zrozumiało? Czyli - np. ubrać bohaterów w podarte jeansy, wbić im kolczyki w nos, dać do ręki komórki i założyć Facebooka? Czy wystarczy do golasa rozebrać ciało Polinika i wpleść w tekst kilka kurwamaci? A może… tak zmienić słowa Sofoklesa/Kajzara, żeby najbardziej awangardowy krytyk nawet zaciągnąwszy się raz czy drugi nie mógł odgadnąć intencji reżyserki? Czy lepiej – mocniej osadzić ten tekst tu i teraz, żeby nikt nie miał wątpliwości, kim tak NAPRAWDĘ jest Kreon? 

2018, czerwiec

MOSKWA-PIETUSZKI

Wieniedikt Jerofiejew

reż. i wyk. Marian Opania

premiera 3 czerwca 2018

W mojej recenzji Ojca w reż. Iwony Kempy pozwoliłem sobie wyrazić uwagę, że tekstów godnych Mariana Opani jest niewiele. Niestety Moskwa-Pietuszki się do tego zbioru nie zalicza. Owszem, wszystko jest zrobione dobrze, Marian Opania świetny, no bo cóż to dla niego zagrać bohatera Jerofiejewa? Bawi się swoją rolą, każdy jego gest ma swoje uzasadnienie, itepe itede. 

Zastanawiam się tylko – dlaczego wybrano akurat Jerofiejewa? Czy naprawdę nie można było znaleźć tekstu znacznie bardziej adekwatnego i dla tego wielkiego aktora i dla uczczenia okrągłych urodzin teatru? Dziś Jerofiejew ani nie mówi nic o współczesnej Rosji, ani o „kondycji człowieka”, a i jako dokument pewnej epoki jest mało interesujący.  

2018, maj

GRA O ŻYCIE

Max Frisch

reż. Aleksander Kaniewski

premiera 27 kwietnia 2018

Pierwsze recenzje tego spektaklu są dość chłodne. Nie najlepiej zatem nastawiony zasiadłem w fotelu nie spodziewając się fontann i wodotrysków. Tymczasem - nie tylko mnie wciągnęło, ale i dało do myślenia o życiu i całej reszcie, pewnie także dlatego, że zbliżam nieuchronnie do wieku bohatera.

Zacznę od tego, co mi się podobało. Otóż przede wszystkim podobał mi się Grzegorz Damięcki, w Grze o życie przypomina, że jest niesłychanie utalentowanym aktorem i żadna komedia romantyczna tego nie zmieni. Bardzo dobry drugi plan (jeśli tak można napisać) – Ewa Telega w kilku drobnych rolach o komediowym charakterze, gra fantastycznie, bardzo dobry także Nikodem Kasprowicz, również wciela się w kilka postaci, mniej jednak zabawnych. Również z nieukrywaną przyjemnością patrzy się i się słucha Krzysztofa Tyńca.

Nie wymieniłem Magdaleny Schejbal, bo jej rola Antoinette wydała mi się nie tyle niedopracowana, co jakby skopiowana. Cały spektakl zastanawiałem się – z kogo/z czego. Tomek D. podpowiada, że z Audrey H. Otóż to! W którymś momencie ta jednorodna tonacja sprawiła, że było mi dość obojętne, czy Antoinette jest na scenie, czy też jej nie ma. Ponadto - odniesienia do Czechowa jednak były dość nieczytelne, a całość bym ździebko skrócił. Po całym dniu intensywnych emocji (zebranie w redakcji np.) 160 minut spektaklu, w którym właściwie każde słowo jest ważne, jednak było wyzwaniem zbyt ambitnym.

2018, luty

TRANS-ATLANTYK

Witold Gombrowicz

reż. Artur Tyszkiewicz

premiera 17 lutego 2018

Przemysław Bluszcz jako Gombrowicz - świetny (jak zawsze zresztą), ale najlepszą rolę w Trans-Atlantyku zagrał Krzysztof Dracz. Z zachwytem patrzyłem na jego Gonzala, którego przecież aż prosiło się, żeby bardziej zmanierować, żeby naświetlić tę kliszę mocniej. A tymczasem – nic z tego, to najmisterniej utkana postać w tym mądrym, niejednoznacznym i wymykającym się łatwym ocenom - przedstawieniu.

O patriotyzmie, tym nowoczesnym i staro-czesnym, o ojczyźnie i o synczyźnie, ale najbardziej o tym, czy można od Polski i od polskości uciec? No można albo i nie można, jak powiedziałby Ciciszowski (bardzo dobry Tomasz Schuchardt). Czy przede wszystkim jesteśmy najpierw Polakami, a potem ludźmi, czy może jednak odwrotnie? I co z tego wynika? Czy da się uodpornić na polskość z cepelii, na piękne i niczym nieograniczone słowa o wielkości naszego narodu? (znakomity Artur Barciś w roli konsula).

2018, styczeń

NAD CZARNYM JEZIOREM

Dea Loher

reż. Iwona Kempa

premiera 28 stycznia 2018

Spotkanie dwóch małżeństw w kilka lat po tajemniczej śmierci ich nastoletnich dzieci – to jest punkt wyjścia znanej (i chętnie wystawianej) w Polsce dramaturżki do rozważań o żałobie, utracie, życiu, śmierci – oraz sensie i bezsensie tych pojęć.

Wyszedłem ze spektaklu udręczony. Cóż z tego, że mamy na scenie dobrych aktorów, skoro tekst jest boleśnie przewidywalny, wiadomo od razu, że dojdzie podczas „szczerej” rozmowy do quasi-psychoterapii. Nie wiadomo z kolei, dlaczego na ów tekst jest na początku porozrywany i bohaterowie nie używają w wypowiadanych przez siebie kwestiach różnych dość niezbędnych części zdań. Nie wiadomo wreszcie – dlaczego aktorzy na siebie krzyczą, to zarówno w małżeństwie jak i na scenie wyraz bezradności.  W każdym razie - chciałem stamtąd uciec. Niestety Scena 61 to uniemożliwia, jesteśmy wraz z aktorami jak zamknięci nieledwie w klatce. Ale myślę sobie, że lepiej, że z takimi emocjami wyszedłem z Jeziora niż z obojętnością i ze wzruszeniem ramion. 

2017, październik

SPOWIEDŹ MOTYLA

na podstawie pamiętnika Janusza Korczaka oraz tekstów Julii Kijowskiej i Wojciecha Farugi

reż. J. Kijowska/W. Faruga

premiera 5 października 2017

To było najdłuższych 100 minut mojego życia - za sprawą aktorstwa dziewczynek biorących udział w tym spektaklu i fatalnej akustyki, przez którą i tak hermetyczny tekst był jeszcze mniej zrozumiały. Fajna scenografia i jak zawsze dobra muzyka Radka Łukasiewicza nie były w stanie obronić tego przedstawienia. 

2017, czerwiec

OJCIEC

Florian Zeller

reż. Iwona Kempa

premiera 8 kwietnia 2017

Będzie roszczeniowo.

Po pierwsze - życzyłbym sobie, żeby Iwona Kempa częściej reżyserowała w Warszawie. Chciałbym także – i tego nowemu dyrektorowi życzę – żeby właśnie takie teksty jak Ojciec były kierowane do (z przeproszeniem) produkcji i eksploatacji. Po trzecie wreszcie – prosiłbym o większą obecność Mariana Opani na scenie, choć zdaję sobie sprawę, że materiału godnego jego talentu zbyt wiele nie ma. 

Autor - francuski dramatopisarz Florian Zeller - jest przed czterdziestką, w co naprawdę trudno uwierzyć obejrzawszy Ojca, poruszający spektakl o demencji. Czy też - mówiąc szerzej -  o starości, która także w bogatej Francji niczym wesołym nie jest. Niekoniecznie z powodów zdrowotnych, także dlatego, że świat nie umie starości traktować poważnie, ubrdawszy pseudomądrość, że ze starym jak z dzieckiem. Ma jednak Andre odwagę przeciwstawić się upokarzaniu przez opiekunkę, która traktuje go niczym niemowlę. 

2017, maj

KANDYD, CZYLI OPTYMIZM

Wolter 

reż. Maciej i Adam Wojtyszkowie

premiera 18 maja 2017

Przez cały pierwszy akt myślałem, że Kandyd to żart sceniczny. W drugim akcie okazało się, że jednak nie.

Problem polega na tym, że ten spektakl trąci myszką w sposób nieznośny, tak jakby XXI wiek do Ateneum jeszcze nie zawitał. Są jednak widzowie, którzy właśnie takiego teatru potrzebują i należy to uszanować. Jednak odniesienia do polskiej teraźniejszości, zarówno w dialogach jak i kupletach, wywołujące rechot części widowni, były czymś absolutnie okropnym i pozbawionym finezji. Rozumiem - puszczenie oka, jakaś aluzja, może niedopowiedzenie, gdy tymczasem aktorzy w którymś momencie serwowali nieledwie szopkę polityczną, którą mam na co dzień w telewizji i której w teatrze stanowczo sobie nie życzę oglądać.

Bardzo dobry w roli tytułowej Wojciech Michalak, świetni jak zawsze Artur Barcić i Krzysztof Gosztyła, znakomita Dorota Nowakowska, Tomasz Schuchardt przerysował postać homoseksualisty, niepotrzebnie.